W sprawie Staszka Pyjasa

Galeria Sztuki Współczesnej Bunkier przy Placu Szczepańskim w Krakowie pod koniec sierpnia otworzyła wystawę Doroty Nieznalskiej „Sprawa Stanisława Pyjasa”. Wstrząsający projekt można obejrzeć do 18 października.

W sobotę 7 maja 1977 roku mieszkańcy kamienicy przy ulicy Szewskiej 7 w Krakowie odkryli w sieni klatki schodowej ciało dwudziestoczteroletniego mężczyzny. To pochodzący z Gilowic pod Żywcem Stanisław Pyjas – student piątego roku polonistyki na Uniwersytecie Jagiellońskim i współpracownik KOR. Od pół roku bardzo aktywnie pomagał prześladowanym robotnikom z Radomia, gdzie w czerwcu 1976 roku wybuchły strajki i zamieszki. Zbierał pieniądze dla rodzin wyrzuconych z pracy robotników i podpisy pod petycją o uwolnienie z więzień przywódców strajku. Od wielu miesięcy był rozpracowywany przez SB. Nie zniechęciły go ani rozmowy ostrzegawcze, ani presja wywierana na rodziców, ani groźby śmierci w anonimach do jego kolegów.

Biegli uznali, że śmierć Pyjasa była przypadkowa – zachłysnął się własną krwią po upadku ze schodów. Okoliczności zgonu nigdy nie zostały wyjaśnione. Wielokrotnie wznawiane śledztwa, włącznie z ekshumacją w 2010 roku, zostały ostatecznie zakończone w czerwcu 2019 z powodu niewykrycia sprawców.

Wystawa Doroty Nieznalskiej reprezentuje nowy nurt sztuki, w którym punktem wyjścia są materiały archiwalne. Tego typu twórczość charakteryzuje pełny respekt dla dokumentu i jego prawdy. Jak mówi artystka: Założeniem i celem proponowanej wystawy multimedialnej jest przywrócenie pamięci postaci Stanisława Pyjasa. W czasach kryzysu wartości demokratycznych, paradoksalnie tych, za które Stanisław Pyjas oddał swoje młode życie, istotne wydaje się przywołanie jego nieugiętej, odważnej, zaangażowanej postawy.

Wystawa będzie otwarta do 18 października w Bunkrze Sztuki przy placu Szczepańskim 3a.