Szlak Renesansu w Małopolsce 2009

Stowarzyszenie Willa Decjusza zaprasza w niedzielę 25 października do Willi Decjusza w Krakowie, Zamku w Suchej Beskidzkiej, Dworu w Jeżowie i Renesansowego Lamusa w Branicach na "Spotkania z kulturą Renesansu", które odbędą się w ramach pierwszej odsłony tegorocznej edycji programu "Szlak Renesansu w Małopolsce".

"Szlak Renesansu w Małopolsce" jest przedsięwzięciem realizowanym od 2007 roku we współpracy z Urzędem Marszałkowskim Województwa Małopolskiego. Jego celem jest promocja renesansowej architektury Małopolski, poprzez przygotowanie zabytkowych obiektów do otwarcia dla mieszkańców i turystów, opracowanie ich jednolitej identyfikacji promocyjnej oraz stworzenie spójnego programu udostępniania zwiedzającym.

W efekcie rozwijającej się współpracy właścicieli lub managerów renesansowych budynków oraz przedstawicieli samorządów lokalnych, raz w roku wybrane obiekty jednocześnie udostępniane są wszystkim zainteresowanym do bezpłatnego zwiedzania. Zwiedzaniu towarzyszą "Spotkania z Kulturą Renesansu", obejmujące wykłady i wydarzenia artystyczne poświęcone szeroko rozumianej kulturze epoki. Wydarzenia te stają się następnie podstawą tworzenia wieloletnich programów wspólnej działalności kulturalnej i edukacyjnej adresowanej do szkół z całej Małopolski. W poprzednich latach obok Willi Decjusza w programie uczestniczyły: Ratusz w Tarnowie, Zamek w Suchej Beskidzkiej, Zamek na Mirowie w Książu Wielkim i Dwór w Jeżowie.

W 2009 roku w projekcie udział weźmie więcej obiektów niż w poprzednich edycjach. We wszystkich z nich będą mieć miejsce "Spotkania z kulturą Renesansu" — wydarzenia kulturalne towarzyszące zwiedzaniu. Aby umożliwić odwiedzenie wszystkich miejsc, zdecydowano, że tegoroczna edycja realizowana będzie w dwóch terminach: 25 października i 8 listopada. Szczegóły na stornach: www.szlakrenesansu.pl i www.villa.org.pl

Program "Spotkań z kulturą Renesansu" — 25 października 2009:

Dwór w Jeżowie
Bobowa- Wilczyska 4, 38-350, www.zsp.tarnow.pl

11.00 — 15.00
Zwiedzanie Dworu w Jeżowie z przewodnikiem
Po zakończeniu zwiedzania zapraszamy wszystkich do wspólnej nauki tańca renesansowego.

12.00 — 12.45
wykład: mgr Anna Szczepanik, "Sztuka Renesansu w Polsce"

"Wiersze o Jeżowie" w wykonaniu uczniów Zespołu Szkół Plastycznych w Tarnowie

13.00
Koncert: Waldemar Różański — akompaniament
Tomasz Ożóg — obój

Wystawy:
1. Wystawa prac uczestników XVI Ogólnopolskiego Pleneru Malarskiego Jeżów 2009
2. Wystawa pracowni artystycznych Zespołu Szkół Plastycznych w Tarnowie: konserwacji mebla i wyrobów snycerskich, rzeźby, malarstwa, tkaniny artystycznej i meblarstwa.

Zamek w Suchej Beskidzkiej
ul. Zamkowa 1, Sucha Beskidzka, www.muzeum.sucha-beskidzka.pl

10.00 — 18.00
zwiedzanie zamku z przewodnikiem oraz ekspozycji muzealnych i Galerii Sztuki .
Wejście grup o równych godzinach: 10.00, 11.00, 13.00, 14.00, 15.00, 16.00, 17.00 — ostatnia do godz. 18.00

Podczas zwiedzania publiczność będzie miała możliwość wysłuchania obszernego omówienia na temat architektury i sztuki renesansowej oraz postaci głównego fundatora zamku w Sucej Beskidzkiej oraz Parafii Suskiej - Piotra Komorowskiego.

Wystawy:
1. Grafiki i Rysunki Pro Fide Et Patria - Za Wiarę i Ojczyznę
2. Cenny zbiór ksiąg i archiwaliów (od XVI - XVIII w.).

Przy sprzyjającej pogodzie, o godz. 12.00 planowane jest wspólne wejście do Kaplicy Konfederackiej na Górę Jasień, która wznosi się tuż nad zespołem zamkowo-parkowym.

Renesansowy Lamus przy Dworze w Branicach
Ośrodek Magazynowo-Studyjny w Branicach
Kraków-Nowa Huta, os. Branice, ul. Sasanek 2A
www.ma.krakow.pl

11.00 — 16.00
Zwiedzanie Willi Decjusza z przewodnikiem
(wejście grup o pełnej godzinie)

12.30
wykład terenowy : dr Paweł Pencakowski "Lamus w Branicach na tle architektury epoki"

Wystawy:
Garncarstwo Prahistoryczne — wystawa archeologiczna
Wykopane w Branicach — wystawa czasowa

Willa Decjusza w Krakowie
ul. 28 lipca 17 a, Kraków, www.villa.org.pl

11.00 — 16.00
Zwiedzanie Willi Decjusza z przewodnikiem
(wejście grup o pełnej godzinie)

12.30
wykład: dr inż. Piotr Gryglaszewski "Dwór w Jeżowie i jego najciekawsze elementy wystroju"
Podczas wykładu omówione zostaną także związki Dworu w Jeżowie z Willą Decjusza w Krakowie

Promocja monografii autorstwa Piotra Gryglaszewskiego Dwór w Jeżowie - Szlacheckie gniazdo nad Białą Dunajcową. Historia renesansowego dworu obronnego, pisana dziejami jego właścicieli i mieszkańców, wydana przez Wydawnictwo Wilczyska — Maciej Rysiewicz.

17.00
Taneczny Świat Chopina
koncert spektakl nawiązujący do historii Willi Decjusza w wykonaniu Baletu Dworskiego "Cracovia Danza".
Choreografia: Romana Agnel, Leszek Rembowski
ruch sceniczny: Artur Borkowski
fortepian: Artur Janda
kostiumy: Monika Polak-Luścińska

Zamek w Suchej Beskidzkiej
Renesansowy zamek z XVI/XVII w. w Suchej Beskidzkiej, zwany "Małym Wawelem" jest budowlą trójskrzydłową z czterema narożnymi wieżami z prostokątnym niemiarowym dziedzińcem z wjazdem od wschodu. Dwupiętrowe skrzydła południowe i zachodnie od strony dziedzińca zdobią piętrowe krużganki, gdzie w części parterowej arkady podtrzymują czworoboczne filary, a na piętrze toskańskie kolumny. Zamek był siedzibą rodów Komorowskich, Wielopolskich, Branickich i Tarnowskich. Zawiązkiem zamku był dwór obronny wzniesiony ok. 1554 r. przez Kaspra Suskiego, usytuowany na północ od Rynku u podnóża góry Jasień. Budowla powstała z miejscowego kamienia łamanego, obrabianego stosownie do potrzeb nielicznych szczegółów dekoracyjnych budynku.
Rozbudowany w okazałą magnacką rezydencję w 1614 roku z udziałem Piotra Komorowskiego. Powiększony i wewnątrz zmodernizowany ok. 1708 roku przez Annę z Lubomirskich Wielopolską voto Małachowską. Rekonstruowany w latach 1882-87 i 1905. Na terenie parku, należącego do kompleksu zamkowego znajduje się piękna oranżeria wybudowana w stylu neogotyku angielskiego oraz Domek Ogrodnika. O północy na krużgankach można spotkać Białą Panią, którą jest widmo Anny Konstancji z Lubomirskich Wielopolskiej

Willa Decjusza w Krakowie
Willa Decjusza na Woli Justowskiej jest jednym z najbardziej znanych i najpiękniejszych przykładów architektury rezydencjonalnej w Polsce. Zbudowana w latach trzydziestych XVI w. z inicjatywy Justusa Ludwika Decjusza, sekretarza Króla Zygmunta I, wzorowana była na modnych w ówczesnej Europie posiadłościach z okolic Florencji i Rzymu, będących miejscem wypoczynku, spotkań i dysput filozoficznych. Budowlę na rzucie prostokąta, wznieśli około 1535 r. włoscy budowniczowie: Bernardino Zanobi de Giannotis z Rzymu, Jan Cini ze Sieny i Filip z Fiesole. Willa została usytuowana na wschodnim stoku wzgórza i zwrócona elewacją frontową w kierunku Krakowa. Z tego okresu zachowały się, widoczne z tarasu na parterze, dwa okienka piwniczne o obramieniach kamiennych, z otworami na ukośnie osadzoną kratę. W obecnej piwnicy, a dawnym przyziemiu, zachował się zespół sześciu prostych portali kamiennych oraz kamienny węgar okna, który posiada bogate renesansowe profilowanie i wykute gniazda do osadzania krat. Rezydencja otoczona była ogrodami i parkiem.
Przypuszcza się, że założenie ogrodowe składało się z dwóch części - większego ogrodu kwaterowego oraz drugiego w typie "giardino secreto". Uzupełnieniem ogrodów były stawy usytuowane od strony rzeki Rudawy. Przyległe zalesione wzgórza stanowiły kompozycyjne dopełnienie zespołu. Obecna trzykondygnacyjna, arkadowa loggia rozpięta między dwiema wieżami alkierzowymi, jest w całości efektem przebudowy dokonanej przez Stanisława Lubomirskiego w pierwszej ćwierci XVII w. Zespół pałacowo-parkowy obejmuje obecnie budynek Willi Decjusza oraz dwie oficyny: Dom Łaskiego i Dom Erazma, a także otaczający je Park Decjusza. Od 1996 roku budynek jest siedzibą Stowarzyszenia Willa Decjusza.

Renesansowa rezydencja Branickich (tzw. lamus)
Budowla o walorach obronnych była główną i reprezentacyjną rezydencją Branickich. Jej zręby pochodzą zapewne z początków XVI w. Pełniła wówczas rolę wieży obronno-mieszkalnej. Dzisiejszy kształt uzyskała ok. 1603 r., po dobudowaniu sieni do budynku, który pierwotnie miał jedno wnętrze. Rozbudowę rezydencji przypisuje się Janowi Branickiemu (zm.1611). Modernizacji siedziby rodowej dokonał słynny warsztat Santi Gucciego (artysta jest autorem min. nagrobków króla Zygmunta Augusta i Anny Jagiellonki w Kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu). Zapewne w tym czasie powstał też włoski ogród geometryczny. Budowlę wzniesiono na planie prostokąta (ok. 12 x 10 m). Wieża ma trójdzielne piwnice, sklepione kolebkowo. Na parterze, wzniesionym z cegieł w układzie polskim, znajduje się sień ze schodami na piętro oraz duża izba nakryta sklepieniem kolebkowym z lunetami.
Podobny układ dwudzielny występuje na piętrze, przykrytym belkowanym stropem modrzewiowym. Dach budowli określa się jako pogrążony lub koszowy (tzn. taki, w którym części zewnętrzne są umieszczone wyżej niż część środkowa). Jest on osłonięty attyką z arkadami i grzebieniem krenelażowym, czyli charakterystycznym, zębatym zwieńczeniem muru obronnego. Elewację zdobi, typowe dla Renesansu, sgrafitowe boniowanie, które ma imitować mur z naturalnego kamienia. Kunszt dłuta mistrzów skupionych wokół Santi Gucciego ujawnia późnorenesansowy wystrój sali na piętrze, zwłaszcza rzeźbiony kominek z wapienia pińczowskiego oznaczony datą 1603.

Dwór w Jeżowie
Dwór obronny w Jeżowie jest jednym z najlepiej zachowanych obronnych dworów renesansowych w Polsce. Bryła dworu w Jeżowie, zbliżona w zewnętrznym obrysie niemal do kwadratu o wymiarach 16,5 na 15 metrów, powstawała w dwóch etapach. Pierwotna budowla o kształcie prostokąta, powstała przed 1525 rokiem, stanowi obecnie południową część dworu. Jej budowniczymi byli prawdopodobnie Jeżowscy herbu Strzemię lub ich następcy Turscy herbu Gryf. Grubość murów tej części budowli sięga 175 cm. Należy się domyślać, że była ona jedno- lub dwupiętrowa o dwóch izbach na każdej z kondygnacji. Do dworu, w jej południowo-wschodnim narożu, przylegała baszta, pełniąca, jak i poddasze dworu, funkcję obronną. Drugi etap budowy dworu w Jeżowie datowany jest na koniec pierwszej połowy XVI wieku. Do starszej, południowej części, dobudowano wówczas część północną, przy czym całość uległa częściowemu obniżeniu. Grubość murów części północnej jest już mniejsza i nie przekracza 120 cm.
Po przebudowie dwór miał po cztery izby na dolnych kondygnacjach (przyziemie i parter), natomiast na piętrze nad nową, północną częścią, urządzono wielką salę o przeznaczeniu reprezentacyjnym. Zakończenie drugiego etapu budowy dworu datuje się zazwyczaj na rok 1544, widniejący na tablicy erekcyjnej nad obecnym wejściem do dworu. Po 1945 roku dwór pozbawiony właścicieli popadł w ruinę. Po renowacji przeprowadzonej w latach 60. XX wieku gospodarzem dworu jest Zespół Szkół Plastycznych w Tarnowie. Dwór jeżowski pełni obecnie rolę ośrodka plenerowego dla młodzieży Szkoły. Odbywają się w nim również ogólnopolskie plenery malarskie twórców profesjonalnych i amatorów.