Niezwykłe losy witosowego orderu

Dzięki zasługom, które jako premier Rządu Obrony Narodowej wniósł Witos w obronie Polski w 1920 roku, marszałek Józef Piłsudski postanowił nadać mu „Orła Białego”. 11 lipca 1921 r. Wincenty Witos jako jeden z pierwszych 11 polityków, wojskowych, uczonych i duchownych, uhonorowany został odnowionym w II RP orderem.

Wyrokiem „procesu brzeskiego” z 13 stycznia 1932 roku nie tylko skazano Witosa na więzienie, ale również pozbawiono go Orderu Orła Białego. Odznaczenie prawdopodobnie również wtedy zaginęło.

Istnieją dwie wersje, które podają szczegóły zaginięcia orderu. Jedna z nich mówi , że zaginął w 1937 roku. Mianowicie córka Witosa - Julia w obawie przed rewizją w czasie wielkiego strajku chłopskiego w 1937 roku zdeponowała order u bliskiego przyjaciela prof. Stanisława Kota w Krakowie. Tymczasem to właśnie u prof. Kota była rewizja, podczas której order prawdopodobnie został zabrany.

Druga przesłanka mówi , że w 1943 roku order zabrali gestapowscy podczas rewizji u córki Wincentego Witosa, Julii Maś, zamieszkałej w Tarnowie przy ul. Krakowskiej, wtedy zginęło również wiele innych pamiątek rodzinnych.

Krzywdę wyrządzoną Witosowi po części naprawił dopiero polski rząd emigracyjny.

Dekretem prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Władysława Raczkiewicza z 31 października 1939 roku „O amnestii dla byłych więźniów brzeskich” przywrócono również Witosa w poczet kawalerów Orła Białego.

Dekret ten przywrócił wszystkim sądzonym w procesie: „prawa obywatelskie, honorowe, godność, odznaczenia i ordery”. Witosowi insygniów orderu jednak nie zwrócono ani też nie wydano ich jego potomkom.

Dopiero w 2011 r. prezydent Komorowski pozytywnie rozpatrzył wniosek o przywrócenie rodzinie Wincentego Witosa orderu. Order został przekazany na ręce prawnuka Wincentego Marka Steindla , który postanowił zdeponować go w Muzeum Okręgowym w Tarnowie. Order z innymi dokumentami zostanie umieszczony na wystawie stałej w budynku Rynek 3.