Niepołomickie pociągi pancerne

Ogólnopolskie Forum Rozwoju Kolejowych Szlaków Turystycznych, Muzeum Historii Fotografii, Muzeum Armii Krajowej, Muzeum Niepołomickie oraz Towarzystwo im. J. Piłsudskiego zapraszają na wystawę ?Niepołomickie Pociągi Pancerne? organizowaną w ramach Projektu ?Małopolski Pociąg do Historii?.

"Małopolski Pociąg do Historii" jest projektem edukacyjnym, zawierającym elementy rekonstrukcji historycznej, nawiązującej do szlaku pociągów pancernych w Małopolsce i wojnie obronnej 1939 r. Na wysokim poziomie merytorycznym i edukacyjnym realizowany we współpracy z Muzeum Narodowym w Krakowie, Muzeum Niepołomickim na Zamku Królewskim Niepołomicach, Muzeum AK przypomina o najświetniejszych kartach wojny obronnej 1939 roku i jedynej polskiej broni pancernej dorównującej, a wręcz lepszej od podobnych rozwiązań przeciwnika. Projekt adresowany jest zarówno do miłośników historii oręża polskiego, jak i do szerokiej publiczności, w tym z największych miast Małopolski.

Misją projektu jest:
Upamiętnienie historii 2 Dywizjonu Pociągów Pancernych w Niepołomicach oraz historii Kampanii Wrześniowej 1939 roku toczącej się na szlakach kolejowych.
Budzenie zainteresowania zabytkami techniki kolejowej, ich ochrona i zabezpieczenie dla przyszłych pokoleń.

Generalna wizja Projektu to:
Przygotowanie Historycznego Szlaku Pociągów Pancernych z okazji przypadającej w tym roku 90 rocznicy powstania pierwszych pociągów pancernych w Polsce oraz 80 rocznicy powstania 2.Dywizjonu Pociągów Pancernych w Niepołomicach, w tym akcji informacyjno- promocyjnej dotyczącej historii pociągów pancernych wchodzących w skład 2. Dywizjonu Pociągów Pancernych w okresie międzywojennym (Marszałek, Piłsudczyk, Śmiały, Groźny, Bartosz Głowacki oraz Szkolny Pociąg Pancerny).
Powołanie Kolejowego Parku Wojskowego — Otwarte Muzeum Kolei Wojskowej

Niepołomice w okresie II Rzeczypospolitej były bazą II Dywizjonu Pociągów Pancernych. Ta rzadka, dziś już nieużywana a nawet egzotyczna broń — w realiach wojny obronnej 1939 roku okazała się nadspodziewanie skuteczną — faktycznie jedyną odmianą polskiej broni pancernej, która w wyrazisty (choć lokalny) sposób wpłynęła na przebieg walk. Pociągi pancerne dysponowały potężną siłę ognia, stosunkowo mocnym opancerzeniem i potencjałem technicznym, pozwalającym na szybką naprawę torowisk, a co za tym idzie, mobilność. Załogi pociągów pancernych, jako zaawansowanej broni technicznej, charakteryzowały się wysoką kulturą techniczną; posiadały swoisty etos (jako wywodzące się często z rodzin kolejarskich), stanowiły, podobnie jak personel lotnictwa, marynarki wojennej czy wojsk samochodowych — elitę modernizującej się armii. Taki właśnie przekrój, zwłaszcza kadry oficerskiej i podoficerskiej, wpływał na poziom życia garnizonowego przedwojennych Niepołomic.
Polska była jednym z niewielu krajów, które utrzymywały znaczną ilość nowoczesnych pociągów pancernych. Wynikało to wprost z pozytywnych doświadczeń wojny manewrowej; zarówno polsko-ukraińskiej (1919 r.) jak i polsko-bolszewickiej (1920 r.) a także powstań śląskich. Pośrednio — wynikało to z doświadczeń austro-węgierskich i rosyjskich z czasów I wojny światowej; w wojskach tych służyli pod obcymi rozkazami Polacy.
Militarna służba kolei sięga wojny secesyjnej i Powstania Styczniowego; następnie Wojny francusko — pruskiej i wojny burskiej. Odegrały znaczną rolę nawet w końcowej fazie II wojny światowej, używane przez Związek Sowiecki i Niemcy. Po wojnie, w początkowym okresie PRL pociągi pancerne służyły do ochrony tras kolejowych, m.in. w czasie walk z oddziałami UPA. Bezpośredni związek historii pociągów pancernych z historia Niepołomic oraz fakt "niezagospodarowanej pamięci" — braku jakichkolwiek czytelnych śladów w mieście i brak w Polsce miejsca ukazującego militarna przeszłość kolei (ze szczególnym uwzględnieniem polskich pociągów pancernych) — upoważnia do rozważań nad powstaniem placówki ekspozycyjno-muzealnej właśnie na terenie Niepołomic.

Wernisaż wystawy odbędzie się we wtorek 25 listopada (Dzień Kolejarza) o godz.17.00 w siedzibie Muzeum Historii Fotografii w Krakowie przy ul. Józefitów 16. W programie: wystąpienia okolicznościowe, otwarcie wystawy.