Nie żyje Krzysztof Penderecki

Krzysztof Penderecki nie żyje. Wybitny polski kompozytor zmarł w niedzielę nad ranem. Miał 86 lat.

Odszedł jeden największych kompozytorów naszych czasów i najwybitniejszych twórców w dziejach polskiej kultury, Honorowy Obywatel Krakowa, laureat Cracoviae Merenti, absolwent, profesor i wieloletni rektor krakowskiej Akademii Muzycznej, a przede wszystkim krakowianin.

Maestro Krzysztof Penderecki mówił o Krakowie, że jest Jego domem z wyboru… Światowa scena muzyczna poniosła niepowetowaną stratę, ale dla nas krakowian jest to szczególnie bolesne pożegnanie…

Powiedział Jacek Majchrowski, prezydent Krakowa

Wpisy do księgi kondolencyjnej można kierować na adres:
magiczny.krakow@um.krakow.pl

Wybitny polski dyrygent i kompozytor spocznie w Panteonie Narodowym w kościele św. Piotra i Pawła w Krakowie, Uroczysta ceremonia pogrzebowa i złożenie prochów w sarkofagu, który zostanie zbudowany w Panteonie Narodowym, nastąpi po ustąpieniu przeszkód związanych z pandemią koronawirusa - powiedział przewodniczący Rady Fundacji Panteon Narodowy prof. Franciszek Ziejka.

Krzysztof Penderecki urodził się 23 listopada 1933 r. w Dębicy. Jeden z największych współczesnych kompozytorów i dyrygentów, był też jednym z najbardziej znanych Polaków na świecie.

W 2013 r. otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa. Jego zasługi dla światowej kultury i Krakowa, którego mieszkańcem był od ponad 60 lat, są nieocenione.

Kraków był dla artysty miejscem szczególnym. Tutaj zaczął studiować prywatnie kompozycje pod kierunkiem Franciszka Skołyszewskiego. Dalsze studia kontynuował w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej, obecnie Akademii Muzycznej w Krakowie pod kierunkiem Artura Malawskiego i Stanisława Wiechowicza. W 1958 r. objął asystenturę w Katedrze Kompozycji na swojej macierzystej uczelni, a w roku 1972 został mianowany jej rektorem. Tę funkcję pełnił do 1987 r. W latach 1987–1990 był dyrektorem artystycznym Filharmonii Krakowskiej.

Jak sam twierdził, komponować zaczął jako sześcioletni chłopiec i od samego początku drogi twórczej odnosił sukcesy. Karierę dyrygencką rozpoczął w latach 70. ubiegłego wieku. Dyrygował największymi orkiestrami świata, prowadząc zespoły symfoniczne wykonujące m.in. utwory Beethovena, Schuberta, Mendelssohna, Szostakiewicza oraz jego własne.

Międzynarodową sławę przyniosły mu utwory o oryginalnej szacie brzmieniowej, w których wykorzystywał niekonwencjonalne techniki wydobycia dźwięku („Tren – ofiarom Hiroszimy”, „Polymorphia”, „Fluorescencje”). W roku 1966 ukończył „Pasję według św. Łukasza”, która przyniosła mu światowy rozgłos. Powstałe w latach 70. i 80. XX wieku kompozycje („Te Deum”, „Polskie requiem”) stały się symbolem wolności w sztuce.
Krzysztof Penderecki był laureatem wielu prestiżowych nagród. W 1959 r. zdobył I, II i III nagrodę na Konkursie Młodych Związku Kompozytorów Polskich za złożone anonimowo partytury. Nagrodzonymi utworami były „Strofy” na sopran, głos recytujący i 10 instrumentów, „Emanacje” na dwie orkiestry smyczkowe oraz „Psalmy Davida” na chór mieszany, instrumenty strunowe i perkusję. „Strofy", jeszcze w tym samym roku po wykonaniu na Festiwalu „Warszawska Jesień”, grane były w całej Europie.

W roku 1961 utwór „Tren – ofiarom Hiroszimy”, za który otrzymał w Paryżu nagrodę UNESCO, nadawały stacje radiowe na całym świecie, a Penderecki stał się czołowym przedstawicielem awangardy muzycznej tamtych czasów. „Tren” zapoczątkował pasmo sukcesów utworów: „Anaklasis”, „Polymorphii”, „Fonogramów” i „Psalmu”. Tę pozycję potwierdzał później wielokrotnie, niezwykłymi: „Fluorescencjami”, „Pasją według św. Łukasza”, „Rajem utraconym”, „Jutrznią”. W latach 90. miały miejsce kolejne premiery jego dzieł: „Sinfonietta”, „Siedem bram Jerozolimy”, „Hymn do św. Wojciecha”, „Credo”, „Concerto grosso”. W 2005 r. odbyła się premiera „Polskiego requiem”, zadedykowanego papieżowi Janowi Pawłowi II. W latach 1968–1969 Penderecki napisał pierwszą operę „Diabły z Loudun”, kolejne dzieła operowe to: „Raj utracony”, „Czarna maska”, „Ubu Król”.

Był doktorem honoris causa Akademii Muzycznej w Krakowie (1994), Uniwersytetu Jagiellońskiego (1998) oraz wielu uczelni artystycznych na całym świecie, a także członkiem honorowym wielu akademii artystycznych i naukowych. W 2005 r. został uhonorowany Orderem Orła Białego – najwyższym polskim odznaczeniem. Otrzymał między innymi prestiżowe nagrody Grammy (1988, 1999, 2013, 2017).

Nie sposób nie wspomnieć, że to właśnie dzięki wsparciu Krzysztofa Pendereckiego powstała Orkiestra Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa – Sinfonietta Cracovia. Dziś uważana jest nie tylko za jedną z najlepszych polskich orkiestr kameralnych, ale należy także do europejskiej czołówki.

Najważniejsze wydarzenia muzyczne 1998 r. w Krakowie odbywały się pod patronatem samego kompozytora i przy jego czynnym zaangażowaniu w przygotowanie i realizację Festiwalu Krzysztofa Pendereckiego. Po przyznaniu przez UNESCO Krakowowi tytułu „Europejskiej Stolicy Kultury”, w ramach Festiwalu Kraków 2000, na zaproszenie Elżbiety i Krzysztofa Pendereckich, przyjechali do Krakowa najwybitniejsi muzycy z całego świata.

„Twórczość Pendereckiego to zjawisko w historii muzyki, nie tylko polskiej, zupełnie wyjątkowe” – czytamy w uzasadnieniu do uchwały Rady Miasta Krakowa w sprawie nadania tytułu Honorowego Obywatela Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa profesorowi Krzysztofowi Pendereckiemu.

Od wielu lat mieszkał w Lusławicach w powiecie tarnowskim. Tam też w 2013 r. otworzył Europejskie Centrum Muzyki – międzynarodowy kampus przeznaczony dla młodych artystów.

W ostatnich latach był gościem honorowym krakowskich festiwali: Sacrum Profanum, Festiwalu Muzyki Filmowej w Krakowie oraz festiwalu muzyki dawnej Misteria Paschalia. Z okazji 85. urodzin kompozytora prezydent Krakowa Jacek Majchrowski w 2018 r. uroczyście nadał Sali Audytoryjnej Centrum Kongresowego ICE Kraków imię Krzysztofa Pendereckiego.

Info: krakow.pl / Fot. Wiesław Majka / krakow.pl