Krakowski Festiwal Filmowy

Krakowski Festiwal Filmowy jest jedną z najstarszych imprez na świecie poświęconych filmom dokumentalnym, animowanym oraz krótkim fabułom. Podczas 7 festiwalowych dni widzowie mają okazję obejrzeć około 250 filmów z Polski i z całego świata. Prezentowane są one w sekcjach konkursowych oraz w pokazach specjalnych, takich jak retrospektywy twórców, pokazy tematyczne, projekcje archiwalne. Festiwalowi towarzyszą wystawy, koncerty, pokazy plenerowe oraz spotkania z twórcami. Krakowski Festiwal Filmowy co roku odwiedza ok. 600 polskich i międzynarodowych gości: reżyserów, producentów, programatorów festiwali oraz liczna krakowska publiczność. Tegoroczna edycja festiwalu odbędzie się w dniach 28 maja - 3 czerwca.

Historia Krakowskiego Festiwalu Filmowego sięga roku 1961, kiedy to jeszcze jako Ogólnopolski Festiwal Filmów Krótkometrażowych prezentował dokonania rodzimej kinematografii. Trzy lata później do festiwalu polskiego dołączony został festiwal międzynarodowy i z imprezy ogólnopolskiej stał się wydarzeniem o międzynarodowej randze. Na początku lat 90., w związku z przemianami politycznymi i ekonomicznymi, które spowodowały w Europie Środkowo-Wschodniej drastyczny spadek produkcji filmowej zaprzestano organizacji festiwalu ogólnopolskiego. I tak do roku 1997 jako Międzynarodowy Festiwal Filmów Krótkometrażowych gościł wyłącznie filmy zagraniczne. Sytuacja uległa zmianie wraz z 37. edycją, kiedy do festiwalowego regulaminu wrócił na dobre konkurs ogólnopolski. W 2001 roku zmianie uległa również sama nazwa festiwalu i od tamtej pory funkcjonuje już jako Krakowski Festiwal Filmowy, którego kolejne edycje odbywają się na przełomie maja i czerwca.

Od 1997 roku program festiwalu stopniowo ewoluował a sama impreza obecnie różni się od dawnych Festiwali Filmów Krótkometrażowych. Przede wszystkim w związku z wydłużeniem czasu trwania produkowanych przez stacje telewizyjne filmów dokumentalnych, maksymalny, regulaminowy czas projekcji filmów konkursowych zmieniony został najpierw z 30 do 50-ciu, potem zaś do 60-ciu minut.

W 1998 roku wzorem dużych festiwali filmów fabularnych podczas Krakowskiego Festiwalu Filmowego przyznana została po raz pierwszy międzynarodowa nagroda za całokształt twórczości w dziedzinie filmu dokumentalnego i krótkometrażowego, zwana Nagrodą Smoka Smoków. Jej laureatem został znakomity polski dokumentalista Bohdan Kosiński. Rok później otrzymał ją klasyk polskiej animacji, ceniony na całym świecie artysta - Jan Lenica, a w roku 2000 zdobywcą Smoka Smoków został francuski dokumentalista Raymond Depardon. W roku 2001 nagrodę odebrał czeski reżyser Jan Svankmajer. Rok później Smok Smoków został przyznany jednemu z najwybitniejszych niemieckich reżyserów i scenarzystów Wernerowi Herzogowi. W 2003 jej laureatami zostali bracia Stephen i Timothy Quay uznawani w świecie za jednych z najoryginalniejszych twórców filmów animowanych. Kolejna edycja Festiwalu przynosi Smoka Smoków dla legendy amerykańskiego dokumentu - Alberta Mayslesa, a rok później uhonorowany zostaje za całokształt dokonań artystycznych rosyjski reżyser filmów animowanych - Yuri Norstein. W 2006 roku nagrodę przyznano wybitnemu polskiemu twórcy dokumentów – Kazimierzowi Karabaszowi. Laureatem Smoka Smoków podczas 47. edycji KFF został belgijski animator Raoul Servais. Rok 2008 przynosi nagrodę dla Allana Kinga, uznanego kanadyjskiego dokumentalisty. Podczas 49. KFF doceniona zostaje z kolei twórczość Jerzego Kuci, jednego z najbardziej znanych polskich animatorów.

Obok pokazów konkursowych do programu na stałe wpisały się także imprezy towarzyszące i pozakonkursowe. Przed laty najważniejszymi z nich, zaświadczającymi o światowej pozycji krakowskich festiwali, były coroczne projekcje Oberhausen w Krakowie. Później organizowano pokazy prezentujące dorobek innych festiwali: Annecy, Grenoble, Lipska, Tampere i greckiej Dramy. Prezentowano retrospektywy kinematografii narodowych, szkół artystycznych /np. zagrzebskiej szkoły animacji/, a także wybitnych realizatorów, m.in.: Normana McLarena, Fiodora Chitruka, Romana Karmena, Jerzego Bossaka, Kazimierza Karabasza i Piotra Kamlera. W ciągu minionych dekad pokazy te zdobyły rzesze wiernych fanów a sam festiwal niezwykle silną pozycję wśród tego typu imprez na świecie, konkurując w latach 60. i 70. o palmę pierwszeństwa z festiwalem w Oberhausen. To w Krakowie rozpoczynali swoją karierę znakomici polscy dokumentaliści: Krzysztof Kieślowski, Wojciech Wiszniewski, Andrzej Fidyk i Marcel Łoziński. To tutaj dali się poznać świetni twórcy rodzimej animacji: Ryszard Czekała, Jerzy Kucia, Julian Antoniszczak, Piotr Dumała i laureat Oscara za film "Tango" Zbigniew Rybczyński. W konkursach międzynarodowych brało udział i zdobywało na nich laury, obok uznanych realizatorów filmów dokumentalnych i animacji, wielu twórców, których nazwiska znane są powszechnie w świecie filmu fabularnego: Pier Paolo Pasolini, Werner Herzog, Zoltan Huszarik, Jaromil Jireś, Claude Lelouch, Patrice Leconte, Mike Leigh, a także laureat Oscara - Jan Sverak.

W ciągu kilku lat w programie festiwalowym pojawiało się wiele nowych propozycji. Rok rocznie odbywają się liczne pokazy specjalne, które na stałe zdążyły zakorzenić się w ramówce festiwalu, jak np. Krakowskie Premiery Dokumentalne, Dźwięki muzyki, Refleksy, Noc Wideoklipów, Pokazy Szkół Filmowych, prezentacje filmów netowych, Dzień Chiński. Poza wymienionymi, dużą popularnością cieszą się także liczne bloki tematyczne oraz retrospektywy znanych i interesujących twórców, w tym retrospektywy laureatów Nagrody Specjalnej Smok Smoków. Swoją kontynuację ma zainicjowana w roku 2005 sekcja dziecięca Festiwalu, podczas której prezentowany jest program filmowy dla młodej publiczności (5-16 lat) przygotowany wspólnie z zagranicznymi partnerami. W ramach festiwalu odbywaja się pokazy kina letniego, a także koncerty i wystawy oraz liczne debaty oraz spotkania z twórcami i przedstawicielami partnerskich festiwali filmowych (m.in. z Leeds, Jihlavy, Uppsali, chińskiego Guanghzou, Tampere, Stuttgartu, Lipska, Kijowa i Berlina).

W 2007 roku obok dwóch dotychczasowych konkursów - krajowego oraz międzynarodowego, po raz pierwszy pojawił się trzeci konkurs obejmujący dziesiątkę najlepszych pełnometrażowych dokumentów. Nowy konkurs jest rezultatem nieustannego rozwoju festiwalu oraz efektem zmian w światowej produkcji dokumentalnej. W poprzednich latach przy okazji pokazów Krakowskich Premier Dokumentalnych organizatorzy KFF przekonali się, jak wielkie zainteresowanie publiczności wzbudzają pełnometrażowe produkcje dokumentalne z całego świata dotykające istotnych, niejednokrotnie kontrowersyjnych, problemów. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom widzów Dyrekcja Festiwalu powołała nową sekcję konkursową. Laureatem pierwszej edycji konkursu pełnometrażowych dokumentów został holenderski reżyser Jeroen Berkvens twórca filmu „Jimmy Rosenberg - ojciec, syn i talent”.

Na przestrzeni lat zmieniał się nie tylko program imprezy ale również i pozycja samego festiwalu. Obecnie rangę Krakowskiego Festiwalu Filmowego potwierdza fakt zaszczytnego dołączenia do grona festiwali akredytowanych m.in. przez FIAPF (Międzynarodowa Federacja Producentów Filmowych), EFA (European Film Award) oraz The Academy of Motion Picture Arts and Sciences, dzięki czemu laureaci festiwalu otrzymują bezpośrednie nominacje do nagród Europejskiej Akademii Filmowej, a także Oscarów (w kategoriach filmów krótkometrażowych).