Kategoria: Region
Opublikowano: 2021-01-22 20:52:37 przez eb

100. rocznica śmierci Władysława Żeleńskiego

W sobotę, 23 stycznia, minie 100. rocznica śmierci Władysława Żeleńskiego – kompozytora, pianisty, pedagoga, założyciela i pierwszego dyrektora Konserwatorium Towarzystwa Muzycznego w Krakowie, a także Honorowego Obywatela Krakowa. Ojca Tadeusza Boya Żeleńskiego, przedwojennego pisarza, publicysty, satyryka i jednego z pierwszych propagatorów świadomego macierzyństwa.

Władysław Żeleński urodził się 6 lipca 1837 roku w Grodkowicach. 23 lutego 1846 r. w trakcie rzezi galicyjskiej dwór w Grodkowicach został napadnięty przez uzbrojonych chłopów – ojciec Żeleńskiego zginął, a matka z dziećmi przeniosła się do Krakowa. 30 stycznia 1871 r. w Krakowie odbył się jego koncert kompozytorski, z którego dochód przeznaczył na odbudowę Sukiennic. Po śmierci Stanisława Moniuszki objął klasę harmonii i kontrapunktu w Konserwatorium Warszawskim. W 1878 r. został dyrektorem artystycznym Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego.

W 1881 r. powrócił na stałe do Krakowa. Z jego inicjatywy zostało powołane Konserwatorium Krakowskie, w którym pełnił funkcję dyrektora. W konserwatorium prowadził także klasę organów i wykładał przedmioty teoretyczne. Jednym z jego uczniów był pianista i kompozytor Zygmunt Stojowski.

Żeleński przybył do Krakowa już jako znany kompozytor, m.in. „Symfonii” (1871 r.), uwertury „W Tatrach” (1872 r.), trzech kwartetów smyczkowych, tria fortepianowego, licznych utworów fortepianowych i pieśni. Wiele jego dzieł ukazało się drukiem w renomowanych firmach w Niemczech i Włoszech. W Krakowie napisał m.in. cztery opery: „Konrad Wallenrod” (1884 r.), „Goplana” (1896 r.), „Janek” (1900 r.), „Stara baśń” (1906 r.), a także Koncert fortepianowy Es-dur op. 60, Kwartet fortepianowy c-moll op. 62 i II Symfonię (1912) oraz liczne kompozycje okolicznościowe, zwłaszcza kantaty przeznaczone na patriotyczne uroczystości.

W 1913 r., w 75. rocznicę swoich urodzin, otrzymał honorowe obywatelstwo miasta Krakowa. Zmarł 23 stycznia 1921 r. w Krakowie. Został pochowany na cmentarzu Rakowickim. W 100 rocznicę tej śmierci na grobie artysty na cmentarzu Rakowickim zapłonie znicz od władz miasta.

eb