Wizerunki św. Szymona na ziemi bocheńskiej

18 lipca mija 528 lat od śmierci gorliwego w służbie Bogu i ludziom zakonnika i kapłana, św. Szymona z Lipnicy. Postaci świętego (kanonizowany 3 czerwca 2007 r.), którego dzieciństwo upłynęło na ziemi bocheńskiej poświeciliśmy już sporo miejsca, dziś prezentujemy część jego ziemskich wizerunków.

Istnienie ikonografii św. Szymona poza rodzinną Lipnicą, gdzie jest ich tak wiele (ponad 50), związane jest niejednokrotnie z szerzonym kultem przez kapłanów rodaków w miejscach ich posługi kapłańskiej, a także księży, którzy część swego kapłańskiego życia wiedli na ziemi św. Szymona. Są to rzeźby (w kamieniu i drewnie), malowidła naścienne, mozaiki, obrazy, a także witraże okienne.

Bochnia

Do lat 80-tych eksponowana była w bazylice św. Mikołaja drewniana figurka św. Szymona, obecnie znajduje się na terenie plebanii. Jest to prezentacja świętego w pozie nauczania, w ręce towarzyszy mu nieodłączne w tej misji pismo święte.
Drugim znanym bocheńskim wizerunkiem św. Szymona jest płaskorzeźba sepulkarna stanowiąca element grobu ks. Szymona Piecha. Grób ten znajduje się na Cmentarzu Komunalnym przy ul. Orackiej (III kwatera), zdobi go kamienny pomnik z krzyżem oraz wyrazista, płaskorzeźbiona postać św. Szymona z Lipnicy wzorowana na kaznodziejskim wizerunku Szymona ze statui na lipnickim rynku. Wolą zmarłego było, by jego Patron, któremu rodzice powierzyli na Chrzcie Świętym opiekę nad ich synem, sprawował nad nim pieczę i po śmierci. Ksiądz Szymon, przez ostatni okres swego kapłańskiego życia był katechetą bocheńskim, zyskując sobie swą posługą szacunek młodego pokolenia. Urodził się w Lipnicy Dolnej w 1883 r., zmarł młodo w wieku 41 lat.

Chronów

Wizerunek św. Szymona widnieje w owalnym obrazie feretronowym w kościele parafialnym p.w. św. Ducha. Jest to wizerunek kontrowersyjny, gdyż przedstawienie postaci (atrybut) sugeruje św. Antoniego, lecz intencją fundatora była prezentacja postaci św. Szymona z Lipnicy.

Królówka

Jest to znacznych rozmiarów rzeźba z piaskowca, figura zajmuje wnękę w ścianie kościoła parafialnego w Królówce przy bocznym wejściu do świątyni. Postać św. Szymona (rzeźba wykona została w 1952 r.) przedstawia postać zakonną z pismem świętym w ręku.

Leszczyna

Postać św. Szymona znajdująca się w kościele parafialnym została wykonana w technice witrażu, wypełnia jedno z okien w pobliżu chóru. Święty Szymon jest jedną z kilku postaci świętych i błogosławionych wywodzących się z tarnowskiej diecezji wykonanych w tym kościele w 1989 r., w kilka lat po jego wybudowaniu.

Muchówka

Postać św. Szymona z Lipnicy zdobi fronton kościoła p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa, jest to płaskorzeźba po lewej stronie korpusu wieży, po stronie prawej widnieje zaś wizerunek bł. Karoliny. Płaskorzeźbę wykonała p. Bogdana Drwalowa w 1968 r., przedstawia ona scenę niesienia przez św. Szymona pomocy chorym, co było jego stałą życiową posługą.

Nowy Wiśnicz

Wizerunek św. Szymona został wymalowany na blasze, wypełnia ramę feretronu i znajduje się w kościele parafialnym. Postać św. Szymona prezentowana jest pośród pól, w swojskim krajobrazie Pogórza. Jest to wersja wizerunku z lipnickiej statui, w pozie kaznodziejskiej. Dzieło wykonał w 1966 r. miejscowy artysta ludowy Marian Rojek.

Trzciana

Postać św. Szymona jest częścią malowidła znajdującego się na jednej ze ścian wnętrza kościoła parafialnego p.w. św. Małgorzaty. Wizerunek św. Szymona widnieje wespół z dwoma innymi świętymi, jest to tzw. typ prezentacji „Santa Conversazione”, święci w rozmowie.

Żegocina

Wizerunek św. Szymona z Lipnicy znajduje się w nastawie ołtarza w kościele parafialnym, po prawej stronie figury Chrystusa. Jest to rzeźba, wykonana została z masy papierowej, a pochodzi z roku 1899 r. Jest to prawdopodobnie jedyny wizerunek św. Szymona, na którym przedstawiony został z brodą. Św. Szymon trzyma w prawej ręce swój atrybut, jest nim drzewko dębu. Oryginalność żegocińskiej figury podkreśla również podpis, otóż jest to jedyny tak podpisany wizerunek Świętego, a mianowicie: św. Szymon z Lipnicy Mur. (Murowanej), tradycyjnie mówi się i pisze z Lipnicy.

Wśród wielu innych wizerunków zdobiących nasze kościoły, warto zwrócić uwagę na te niżej prezentowane. Otóż jako jedyne poza samą postacią świętego Szymona, ukazują także pejzaż jego rodzinnej Lipnicy.

Lipnica Murowana

Trzy z tych wizerunków znajdują się w rodzinnej parafii św. Szymona, w Lipnicy Murowanej, po jednym w każdym z kościołów.

Zwiedzając perłę lipnickich zabytków – kościół p.w. św. Leonarda warto zwrócić uwagę na fragment polichromii znajdujący się na ścianie po prawej stronie ołtarza głównego. Ta część polichromii została wykonana w 1711 r., od czasu beatyfikacji Szymona minęło zaledwie 26 lat. Widać tam klęczącą postać zakonnika, zaś w jego tle kościół, za nim rzeka. Sądzi się iż jest to kościół św. Andrzeja, przed nim mur obronny miasta, za nimi Uszwica. Wieżę kościelną przykrywa barokowy hełm, być może w takim stylu odbudowano nakrycie wieży po pożarze z lat potopu szwedzkiego. Jest to najstarszy wizerunek Szymona w Lipnicy, a zapewne i w tarnowskiej diecezji. Ta polichromia to klasyczny przykład wizerunków w typie „orędownik”, św. Szymon w błagalnym geście oręduje do Maryi za Lipnicą i rodakami.

W kościele św. Andrzeja znajduje się zaś obraz olejny, ten wykonał w 1979 r. Czesław Lenczewski. Obraz przedstawia św. Szymona głoszącego kazanie na tle trzech lipnickich kościołów, łączą się z nim w modlitwie mieszczanie lipniccy oraz zakonnik. Artysta pozwolił sobie w tym obrazie na pewien skrót przestrzenny, sylwetki trzech kościołów lipnickich są bowiem w rzeczywistości ustawione nieco inaczej. W latach 1979 – 81 obraz wędrował wraz z relikwiami po lipnickich domach przed jubileuszem 500-lecia śmierci św. Szymona na wzór peregrynacji kopii obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej.

Kościół św. Szymona zwany też Domem św. Szymona z racji jego sanktuaryjnego statusu, a i miejsca, kościół stoi bowiem na miejscu jego domu rodzinnego. Na suficie kościoła, w jednym z kasetonów Bogdana Drwalowa wykonawczyni polichromii (1965 r.) przedstawiła postać św. Szymona klęczącego na obłoku u stóp Maryi spoczywającej na tronie. Św. Szymon wyciągając ręce zwraca się do Najświętszej Panny Maryi oraz Dzieciątka, oręduje za Lipnicą. Gest Maryi wskazuje zaś, iż prośba Szymona będzie wysłuchana. Maryję otacza wianuszek aniołków uświetniających tron Maryi. Poniżej w schematycznej postaci naszkicowane są kościoły św. św. Szymona i Leonarda oraz dwór Ledóchowskich, część lipnickiej sakralnej przestrzeni.

Gosprzydowa

Będąc w Lipnicy warto pokusić się o nawiedzenie położonego tuż za granicami parafii, a zarazem powiatu, kościoła p.w. św. Urszuli z Towarzyszkami w Gosprzydowej. W 1956 r. Piotr Grabowski wykonał w nowej kaplicy polichromię figuralną. Artysta odwzorował na jej ścianach postacie polskich świętych oraz sceny związane z historią chrześcijaństwa w naszej ojczyźnie. W panteonie 10-ciu umieszczonych tu wizerunków świętych i błogosławionych, znajduje się też wyobrażenie św. Szymona z Lipnicy. Jego obecność w sąsiedniej parafii nie jest przypadkowa, stało się to bowiem za sprawą ks. prałata Franciszka Bardla, księdza z Lipnicy. Artysta przedstawił św. Szymona w dość często prezentowanej na wizerunkach scenie, św. Szymon modli się w pozycji klęczącej, a zwrócony jest w stronę nieba. W obłoku niebiańskim ukazuje się Szymonowi Matka Boża trzymającą w rękach Dzieciątko Jezus. Jest to kolejna scena orędowania za Lipnicą. Leżące w tle obrazu, a poniżej wzgórza, na którym modli się Szymon miasteczko, to średniowieczna Lipnica Murowana z wyrazistą wieżą kościoła parafialnego (1363 r.). Położona w oddali wioska, to Gosprzydowa, widoczna także ze wzgórz otaczających Lipnicę w ciągu doliny Uszwicy. Wizerunek ten wzorowany był z pewnością na scenie z kościoła św. Leonarda.

Malowidło naśladujące formę obrazu (tondo) jest podpisane B. Szymon z Lipnicy. Treść dalszych napisów otaczających obraz odnosi się do zachowanego wiersza św. Szymona zapisanego na ścianie klasztornej celi. Tu widnieją dwa jego wersy w tłumaczeniu z łaciny: „Pamiętaj byś zawsze kochał Matkę Najświętszą” oraz „Módl się i pracuj, a nie ufaj zbytnio sobie”. W tym drugim przesłaniu, św. Szymon rozwinął benedyktyńską maksymę zakonną: „Ora et labora” – „Módl się i pracuj”.

Przebywając w gosprzydowskiej świątyni trzeba jeszcze zwrócić uwagę na obecność w niej, łaskami słynącego obrazu Matki Bożej Gosprzydowskiej. Obraz ten na co dzień przysłaniany jest namalowaną na płótnie kopią cudownego obrazu Matki Bożej Bocheńskiej.

Jest też w kościele inne bochnianum, otóż w jednej z kaplic mieści się Ołtarz Grobu Bożego, konstrukcję ołtarza wykonał w 1907 r. znany bocheński rzeźbiarz Wojciech Samek, trudniący się jak widać nie tylko kamieniarką ale i snycerstwem.

Czesław Anioł