Wiśnicko-Lipnicki Park Krajobrazowy

Bogactwo zasobów przyrodniczych i kulturowych terenów Pogórza Wiśnickiego, a także północnych skłonów Pogórza Rożnowskiego i Beskidu Wyspowego wzajemnie się przenikających były od dawna znane i podziwiane. Ich prawna ochrona została usankcjonowana 12 maja 1997 r. wraz z powstaniem na terenie dwóch gmin: Nowego Wiśnicza i Lipnicy Murowanej Wiśnicko - Lipnickiego Parku Krajobrazowego, który objął powierzchnię 14 311 ha, zamkniętą granicami administracyjnymi obu gmin. Jest jednym z trzech parków, jakie utworzono dotąd na obszarze Pogórza Karpackiego, wspólnie tworzą Zespół Parków Krajobrazowych Pogórza z siedzibą w Tarnowie.

Pogórskie krajobrazy to krajobrazy niezwykłej urody, splatają się w nich niekwestionowanej wartości zasoby przyrodnicze, urzekają też ładem przestrzennej kompozycji, które tworzą wzgórza, lasy, pola, wsie. Nad nimi panuje wszechwładna cisza i subtelny zapach niosącego się ponad wszystkim rześkiego powietrza. Współcześnie walory te urastają do rangi najbardziej wartościowych bodźców leczących zmęczone ciało i umysł.

„... Paleta barw, krajobrazy, w bukiet przyrody ubrane...”

Tereny Wiśnicko – Lipnickiego Parku Krajobrazowego są obszarem o wysokich walorach krajobrazowych, zadziwiają różnorodnością środowisk i obiektów przyrodniczych, mozaiką pól uprawnych, łąk i lasów, na które nakłada się zasób obiektów architektonicznych i urbanistycznej, zabytkowej przestrzeni.
Prawna forma opieki nad wartościami Parku Krajobrazowego zabezpiecza to piękno dla turystycznego poznania, przyczyniając się równocześnie do wzbogacenia atrakcyjności turystycznej leżących tu miejscowości.
Należy również wspomnieć o otaczającym teren Parku Obszarze Chronionego Krajobrazu Pogórza Wiśnickiego. Istnienie tego Obszaru jako swoistej otuliny Parku sprzyja bowiem eliminowaniu niekorzystnego, zewnętrznego na niego wpływu.
Fliszowa, płaszczowinowa budowa geologiczna podłoża Pogórza Wiśnickiego i wyróżniające się na tym obszarze warstwy piaskowcowe mają istotne znaczenie dla kształtowania się rzeźby.
Istotnym jej elementem są formy skałkowe, wynurzające się na powierzchnię w wielu miejscach na terenie Parku, a zwłaszcza w południowej jego części.
Siłami wietrzenia i erozji, w piaskowcach istebniańskich dolnych, płaszczowiny śląskiej, w ich !figure(right)wardzielcowych partiach zostało wypreparowanych wiele ostańcowych form skalnych. Wyrastają z podłoża, jakby chciały pokazać nam skalne wnętrze Pogórza. Występują wokół Lipnicy na szczytach wzniesień, na kształt kręgu, kręgu ostańców skalnych. Tworzą, wraz z otaczającym je środowiskiem sosnowych borów, oryginalny a zarazem unikalny w skali regionu mikro - krajobraz.

„... Obrosło skałami Pogórze dokoła
- to bryły kamienne ziemskiego podłoża,
Sterczą ogromne. I któż ocenić zdoła
urodę ziaren kamiennego złoża?...”

Postępujący stosunkowo od niedawna, wtórny proces naturalizacji krajobrazu, zwłaszcza w południowej części Wiśnicko-Lipnickiego Parku Krajobrazowego (obszar gminy Lipnica), wyrażającego się powiększaniem powierzchni leśnych czy ugorów, daje dodatkowe wizualne odczucia zasobności krajobrazu przyrodniczego.
Wiśnicko – Lipnicki Park Krajobrazowy zajmuje co prawda przekształcone już środowisko, ale jest ono stosunkowo mało skażone i dzięki temu zawdzięczać możemy bogactwo form i gatunków świata przyrody tu występujących. Nierzadko też spotkać można przełomowy odcinek potoku przez warstwy skalne, głęboko wcięty w zwietrzelinowe powłoki wcios drogowy, czy przepastne, utopione w gąszczu drzew, krzewów i zielnych bylin paryje.
Tylko chroniony obszar, ale nie zamknięty zakazem, służyć może ciągłemu trwaniu, przeżywaniu i poznawaniu jego walorów przyrodniczych.
Nie wystarczy bowiem cieszyć się bieżącym pięknem przyrodniczego krajobrazu, służyć on musi też następnym pokoleniom, toteż dla zachowania najcenniejszych wartości przyrodniczych i krajobrazowych niektóre jego obszary i obiekty zostały objęte ochroną prawną już wcześniej.

Obszar Wiśnicko – Lipnickiego Parku Krajobrazowego to przestrzeń wyjątkowo przyjazna dla turystyki rowerowej. Mimo braku oznakowanych tras turysta rowerowy ma do dyspozycji stosunkowo gęstą sieć lokalnych dróg, przebiegających przez najciekawsze zakątki Parku, który rozciąga się tylko 5 km na południe od Bochni.
Szczególnie warty polecenia jest odcinek starego, handlowego traktu zwanego „szlakiem węgierskim” lub „starą drogą”. Szlak, który od wczesnego średniowiecza na długo pozostawał jedną z najważniejszych handlowych dróg w Polsce. Bochnia – Kurów –Nowy Wiśnicz - Lipnica Murowana, - Chronów – Stary Wiśnicz – Kurów – Bochnia to nie tylko 32 km na kółku, ale przede wszystkim niepowtarzalne treści zasobów kulturowych, trwających w ubogacających je walorach przyrody malowniczej krainy Pogórza. Trwają wtopione w wieki historii, tworzą bogactwo i swoisty urok współczesnego krajobrazu. To autentyczny szlak dziedzictwa ziemi bocheńskiej, Wybierzmy się więc tym szlakiem na wędrówkę dziejów, by czas ich nie zatarł w niepamięć.

Odmienne krajobrazowe nastroje prezentuje zaś szlak wiodący obrzeżami Parku i północno –zachodnią jego częścią. Ten szlak nazwać można szlakiem pogórskich krajobrazów, gdzie falujące garby wszechobecnych tu wzgórz okryte są rolnymi polami, wiejskim osadnictwem, a nie skąpo tu też w leśne kompleksy bukowych i mieszanych drzewostanów.
Wycieczka rowerowa na trasie: Bochnia – Nowy Wiśnicz – Olchawa – Nieszkowice Wielkie – Zawada – Pogwizdów – Las Kopaliński – Kopaliny – Bochnia. Trasa liczy 30 km długości, kilometrów obfitujących w osobliwości krajoznawcze, rozległe widoki i wnętrze leśnych mateczników.

Czesław Anioł