Muzea i izby regionalne

Czego nie zobaczymy w naturalnych krajobrazach w czasie naszych wędrówek po ziemi bocheńskiej, poszukajmy w zbiorach muzealnych, bowiem wiele z niegdysiejszych wytworów dziedzictwa kulturowego tu właśnie trafiło. Dzięki nim odtworzyć możemy choć w części, czasy i obyczaje żyjących tu ludzi - naszych przodków.

W tej prezentacji zasygnalizowano istnienie zbiorów muzealnych na terenie objętym niniejszym przewodnikiem, które to ekspozycje, w bardziej lub mniej profesjonalnej postaci przedstawiają przeszłość miast, miasteczek i wsi, prezentują kulturę lokalną. Te placówki kultury istniejące w państwowych, samorządowych, kościelnych strukturach organizacyjnych, a nawet stanowiące własność prywatną, zgromadziły przede wszystkim rodzimą twórczość trwających tu pokoleń, pisane źródła dokumentujące ich przeszłość, cenne dzieła sztuki zdobniczej i użytkowej. Ubogacają tym nasze turystyczne poznawanie. Niech zatem w wędrówce po Pogórzu Wiśnickim nie zabraknie kontaktu i w tej formie z zasobami kulturowymi regionu.

Chełm* -

Muzeum Parafialne im. Stróżów Bożego Grobu. Muzeum zorganizował ks. Antoni Tworek, zgromadził tu cenny zbiór archiwaliów parafialnych (najstarsze pochodzą z XVI w.), ponadto mszały, szaty liturgiczne i złocone naczynia liturgiczne oraz kolekcja zabytkowych, bogato zdobionych ornatów. Ponadto ekspozycja etnograficzna w dzwonnicy. Wstęp wolny, muzeum czynne w niedzielę w godz. 11,3o – 13,3o, w innym terminie do uzgodnienia, tel.014 6128614.

Bochnia – Muzeum im. St. Fischera,

Założone zostało w 1959 r. przez bocheńskiego regionalistę, badacza i działacza kulturalnego zarazem Stanisława Fischera. Muzeum znajduje się w podominikańskim budynku, przy wschodniej pierzei rynku, posiada bogate zbiory malarstwa ludowego o tematyce religijnej (wiele prac Nikifora), liczna i cenna jest kolekcja sakralnej rzeźby ludowej z Małopolski. Interesujące są zbiory etnograficzne, archeologiczne i historyczne z wyróżniającą się kolekcją judaików nawiązujących do byłej licznej żydowskiej społeczności w Bochni i na obszarze powiatu. W muzealnej galerii malarstwa spotkać można bez mała prace wszystkich znanych polskich artystów malarzy jak i lokalnego środowiska twórczego. Niecodzienną ekspozycją, którą nie mogą poszczycić się nawet największe polskie muzea są zbiory eksponatów kultur afrykańskich, polinezyjskich i twórczość artystów z Chin. Zbiory bocheńskiego muzeum są ciekawie eksponowane i warte poznania. Jest to największa placówka muzealna na ziemi bocheńskiej. Wstęp płatny, czynne codziennie z wyjątkiem poniedziałków, wt. – pt. w godz. 10 – 16,oo, sob. - niedz. 10.oo – 14.oo, tel. 014 612-24-26

Bochnia - Kopalnia Soli, jest to najstarszą kopalnią soli w Polsce, zwiedzanie trasą turystyczną z przewodnikiem: kopalniane komory i chodniki, kaplica, przejazd kolejką, spływ łodziami po solnym jeziorze, zjeżdżalnia. Na trasie zwiedzania prezentowane są urządzenia dawnej kopalni, metody wydobycia soli, sprzęty górnicze, kryształy soli, rzeźby w soli. Zwiedzanie kopalni odbywa się codziennie, wstęp płatny, tel. 014 615 36 36, 014 615 36 37.

Bratucice – Izba Pamięci generała Leopolda Okulickiego, ekspozycja pamiątek związanych z generałem ps. „Niedźwiadek” urodzonym w Bratucicach, ostatnim dowódcą Armii Krajowej.

Lipnica Murowana – Izba Regionalna, w budynku dawnej szkoły założonej w 1794 r. Zbiory gromadzone są tam od 1968 r., prezentowane są lokalne pamiątki, sprzęty i narzędzia rolnicze z rejonu Lipnic, ponadto stare dokumenty i fotografie związane z działalnością Związku Lipniczan oraz te z okresu II wojny światowej, ponadto zdjęcia – migawki z różnych wydarzeń lipnickich, wydawnictwa o Kazimierzu Brodzińskim oraz bardziej współczesne o samej Lipnicy. Chcąc zapoznać się z tą ekspozycją należy wcześniej skontaktować się z Domem Kultury.

Lipnica Murowana – Dwór Ledóchowskich oraz Dom Pielgrzyma, ekspozycje pamiątek związanych z życiem i działalnością sióstr Ledóchowskich, św. Urszuli i bł. Marii Teresy. Kontakt: Siostry Urszulanki SJK, tel. 014 685 22 40.

Nowy Wiśnicz – Zamek, zwiedzanie zamku odbywa się z przewodnikiem, od poniedziałku do piątku, w godz. 9.oo – 14.oo, od V – X , także w soboty 11.oo – 15.oo oraz niedziele od 12.oo – 18.oo. Zamek jest Oddziałem Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu (będzie przekazywany gminie). Wstęp płatny. Wystawy czasowe, w budynku przy bramie niewielka kolekcja przedmiotów z wyposażenia zamku. Zamek znajduje się w trakcie dalszej rekonstrukcji wnętrz i ich wyposażania, tel.0-14 612-85-89

Nowy Wiśnicz - Muzeum Ziemi Wiśnickiej, w dawnym budynku Zakładu Ubogich, zbudowanym w roku 1641 przez Stanisława Lubomirskiego, obecnie odrestaurowany z przeznaczeniem dla Muzeum Ziemi Wiśnickiej. Prezentowane są tu eksponaty etnograficzne, wiśniczana, wystawy prac uczniów i profesorów Liceum Sztuk Plastycznych oraz artysty rzeźbiarza Cz. Dźwigaja. Muzeum posiada znaczną kolekcję obrazów miejscowych artystów, a to Stanisława Klimowskiego, ks. Stanisława Nowaka, Mariana Rojka oraz Jana Stasiniewicza. Ozdobą Muzeum jest XVII-to wieczna armata wykopana nieopodal zamku w 2006 r., tel. 014 685 09 46

Nowy Wiśnicz - Muzeum Biograficzne Stanisława Klimowskiego, prowadzone jest przez jego rodzinę w domu przy ulicy Zamkowej w którym artysta mieszkał do swojej śmierci. Muzeum powstało w 1991 r., prezentuje prace malarskie Stanisława Klimowskiego, nauczyciela rysunku w Liceum Sztuk Plastycznych. Wśród eksponatów muzeum znajdują się portrety znanych osobistości okresu międzywojennego, pejzaże, szczególnie Nowego Wiśnicza i jego okolic, a także rzeźby, dokumenty i pamiątki osobiste artysty. Muzeum czynne jest od czwartku do niedzieli, w godz. 10,oo – 14,oo, wstęp wolny
.
Nowy Wiśnicz – Koryznówka, Muzeum pamiątek po Janie Matejce, w zabytkowym dworku, jest to Oddział Muzeum Okręgowego w Tarnowie działający na podstawie porozumienia z właścicielami dworku. Początek istnienia Muzeum to rok 1981, w trzech salkach mieszczą się pamiątki po rodzinie Serafińskich i Giebułtowskich oraz rysunki wykonane przez Matejkę w czasie jego pobytu w Wiśniczu, uroku miejsca dodają stare portrety i meble zachowane z tego okresu. Przy wejściu do „Koryznówki” wisi tablica z niniejszym tekstem:
„W tym domu przebywał i czerpał natchnienie do twórczości artystycznej wielki malarz profesor Akademii Krakowskiej”.
W Muzeum znalazły miejsce wykonane ręką Matejki portrety, szkice, karykatury, reprodukcje jego obrazów. Muzeum czynne jest od wtorku do niedzieli , od godziny 10,oo do 14,oo, tel. 014 6128347

Siedlec - Izba Regionalna, ekspozycja starych sprzętów i narzędzi stosowanych w gospodarstwie wiejskim. Zbiory mieszczą się w 100 - letnim spichlerzu.

Ekomuzea
Na szczególne podkreślenie zasługuje koncepcja tworzenia nowych form placówek muzealnych zwanych ekomuzeami. Ekomuzeum jako środek ochrony i wykorzystania lokalnego dziedzictwa, tworzy aktywną i żywą formę przekazywania tych wartości. Ekomuzeum poprzez sieć swych terenowych placówek – przystanków prezentuje istotne elementy krajobrazu, ścieżki przyrodniczo-turystyczne, tradycje rolnicze, dorobek i lokalne wartości kulturowe. Ujętych w formę organizacyjną na terenie bocheńszczyzny jest już kilkanaście ekomuzeów. Zamierzeniem organizatorów jest stworzenie sieci 15 ekspozycji o profilu: ekologicznym, historycznym i kulturowym, w najbliższym czasie powstaną następne uzupełniające już istniejące, a niżej prezentowane obiekty.

Lipnica Górna–Granice, Ekomuzeum Historyczno-Rolnicze „U Wnęków”, gospodarstwo Władysława Wnęka. Gospodarstwo posiada atest Ekolandu. W tym muzeum zobaczyć można urządzenia i narzędzia rolnicze wykorzystywane kilkadziesiąt lat temu. Znajdują się tam również wyroby wikliniarskie, drewniany wóz, a nawet ptasie gniazda i kolekcja owadów dla człowieka pożytecznych. Zwiedzanie po wcześniejszym uzgodnieniu.

Nowy Wiśnicz, „Chatka u Tadka”, gospodarstwo agroturystyczne „Chatka u Tadka”, oryginalna oferta wypoczynku w gospodarstwie wiejskim, przejażdżki bryczką, zbiór sprzętów i narzędzi rolniczych, miejsce obfitujące w ciekawe widoki na Pogórze Wiśnickie, w pobliżu dolina rzeczki Polanki.

Żegocina, „Geologiczny Park Piaskowców Grodziskich” oraz Galeria Wiejska.
Pierwszy z obiektów stanowi stare wyrobisko kamieniołomu przysposobione na teren wypoczynkowy. Efektowna ściana skalna kamieniołomu prezentuje klasyczny układ warstw skalnych fliszu karpackiego. Galeria Wiejska jest z kolei miejscem prezentacji bogatej i różnorodnej twórczości artystów ludowych oraz zbioru dawnych narzędzi pracy i przedmiotów codziennego użytku mieszkańców Żegociny i okolic.

Sobolów, „Dom Na Wzgórzu”, gospodarstwo agroturystyczne wraz z bogatą kolekcją dawnych sprzętów rolniczych i narzędzi, ponadto wiele innych ciekawych eksponatów. Uczestnictwo w programie „Od ziarenka do bochenka” oraz kompleksowa prezentacja pracy rolnika i życia wsi. Programy dedykowane głównie młodzieży szkolnej.

Bochnia-Chodenice, „Pasieka u Kiejdów”, gospodarstwo pasieczne, prezentacja gospodarstwa pszczelarskiego (ule, sprzęt) oraz wyrobów pozyskiwanych z pracy pszczół.

Świniary, „Park św. Franiszka”. Lekcje przyrody wśród licznych gatunków roślin. Kształtowanie postaw ekologicznych wśród dzieci i młodzieży.

Mikluszowice, „Góra św. Jana”. Oryginalny, dawny pagór meandrowy rzeki Raby, miejsce dawnego osadnictwa i posadowienia obiektów sakralnych. Konserwator zabytków nadał wzgórzu status zabytku nieruchomego, wpisując go do rejestru jako: „Osada obronna?, wczesnośredniowieczna (XI – XIV)”.

Dębina, „U garncarza”. Prezentacja warsztatu garncarskiego i tradycyjnych wyrobów przy użyciu koła. Warsztaty praktyczne – pokaz procesów technologicznych produkcji w warsztacie rzemieślnika garncarza.
Rzezawa, „Niemi świadkowie historii”. Rzezawskie Ekomuzeum jest ukazaniem dziedzictwa kulturowego gminy. Prezentacją objęto ponad 100 kapliczek przydrożnych, stare domy wiejskie, zabudowania i urządzenia gospodarcze.

Rozdziele, „Na Rosochate”. Gospodarstwo agroturystyczne z atestem Ekolandu. Edukacja ekologiczna dla młodzieży szkolnej, proces wypieku chleba. Bogaty zbiór eksponatów prezentujących produkcję rolną i narzędzi rolniczych, wśród nich młyn wiatrowy - mielenie zboża w żarnach.

Czesław Anioł