Kościoły na Ziemi Bocheńskiej (XIII) X

Mikluszowice – Bogucice - Okulice

Obecność kościołów w tych jednych z największych parafii na bocheńszczyźnie, sięga odległych czasów. Wiązać je trzeba z istniejącym tu już wówczas osadnictwem i wykształceniem się w związku z tym tak wczesnych kościelnych struktur administracyjnych.

Mikluszowice – kościół p.w. św. Jana Chrzciciela

Historia mikluszowickiego kościoła, a raczej kolejnych kościołów w tej miejscowości wiąże się (co przekazują nam ustne przekazy) z istnieniem kultowego miejsca znanego pod nazwą Góra św. Jana. Ten piaszczysty pagór wznoszący się nad brzegiem Raby, stał się miejscem przeznaczanym pod obiekty kultu religijnego. Według tradycji i znanych zapisów, stały tu kolejno trzy kościoły, jedna kaplica, cmentarz oraz figura św. Jana Nepomucena patrona od powodzi. Było to zatem miejsce o szczególnym wydźwięku sakralnym. Być może było to nawiązanie, jak przekazuje nam tradycja, do kultu pogańskich bóstw – bożka Miklosa (Miklusza), od którego ponoć wzięły swą nazwę Mikluszowice.
Pierwszy kościół stanął prawdopodobnie na Górze św. Jana już w XII w., lecz brak o nim informacji z pisanych źródeł, pojawiają się one dopiero w spisie świętopietrza z 1326 r., wskazując jednoznacznie na istnienie w Mikluszowicach parafii. Dziejopis Jana Długosza zawiera informację z roku 1440 o istnieniu we wsi kościoła drewnianego. Trzydzieści lat później Długosz pisze, o drugim kościele, ten również był drewniany. Przetrwał około 200 lat, spłonął w 1653 r., zapewne w czasie trwających wówczas działań wojennych. Kolejny kościół był fundacją Aleksandra Lubomirskiego, lecz i tej świątyni żywot nie był długi, strawił ją pożar w 1832 r. Wzgórze jak widać nie było szczęśliwe dla budowli kościelnych, toteż nowa świątynia, już murowana, powstała poza jego obrębem, po zachodniej stronie, zbudowano ją w latach 1859 – 1864. Kościół nie ma wyraźnie określonego stylu, dopatrzyć się w nim można elementów baroku i neoklasycyzmu. Dzięki wysokiej wieży dzwonnej i bieli ścian, bryła kościoła jest widoczna z odległych stron nadrabskiej niziny. Trzy wiszące w wieży dzwony uzupełniają dodatkowo skuteczną obecność świątyni w rozległej mikluszowickiej parafii.
Obszerne, trójnawowe wnętrze nakryte jest zespołem płytkich kopuł wspartych na filarach, wyznaczają one nawy boczne. Ściany pokryte są malowidłami o tematyce ornamentalnej, zaś polichromie sufitowe (prezbiterium i nawa główna) przedstawiają obszerne prezentacje o tematyce Maryjnej i Chrystusowej. Ołtarz główny stylizowany na barok mieści obraz pędzla samego Walerego Eliasza Radzikowskiego przedstawiający patronów kościoła św. św. Jana Chrzcielna i Jana Ewangelistę. Obraz ten jest zasłaniany innym, przedstawiającym wizerunek Chrystusa na krzyżu. We wnętrzu znajduje się też ciekawa figurka Chrystusa Zmartwychwstałego z XVI w. przypisywana rzeźbiarskiej szkole mistrza Wita Stwosza.
W obejściu kościelnym zwracają uwagę obiekty towarzyszące często świątyniom, w Przypadku kościoła p.w. św. Jana Chrzciciela, są to: to kaplica – grota poświęcona N.P.M. z Lourdes, figura kamienna Chrystusa z Janem Chrzcicielem oraz groby kapłanów pracujących w mikluszowickiej parafii.

Bogucice

W przylegającej do parafialnych Mikluszowic wiosce Bogucice, wzniesiono w latach 1984 – 86 budynek kaplicy filialnej. Kaplica jako miejsce sprawowania Eucharystii służyła wiernym od roku 1988. Kaplica jest pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża.

Okulice

Kościół w Okulicach p.w. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny jest kościołem sanktuaryjnym, trwa tu starodawny kult Matki Bożej Okulickiej. Historia okulickiego sacrum sięga II-giej połowy XIII w. i mimo iż podania odnoszą się do dwóch wersji wydarzeń, to istotą obydwu, jest objawienie się Matki Bożej i wsparcie przez nią rycerstwa na polu bitwy pod Okulicami. W podzięce za odniesione zwycięstwo książę (według jednej wersji był to Bolesław Wstydliwy, zaś drugiej Leszek Czarny), wzniósł kaplicę poświęconą Matce Bożej. Kaplica ta, o ile książęce wotum rzeczywiście miało miejsce, przetrwał do 1550 r., kiedy to uległ pożarowi. Wkrótce stanął tu nowy kościółek p.w. Zwiastowania NMP, a w jego ołtarzu otoczony wotami zajął poczesne miejsce obraz z wizerunkiem Matki Bożej Okulickiej, którą czciciele określali mianem "miraculis clara" czyli słynącą cudami. Ten wiekowy kult trwa nieprzerwanie po dzień dzisiejszy, a my jesteśmy świadkami wielu łask doznanych za przyczyną Okulickiej Maryi.
Wizerunek ten wzorowany jest na Jasnogórskiej Czarnej Madonnie i pochodzi prawdopodobnie z początków XVI w. Podobnie jak pierwsza kaplica, był to dar ofiarny w podzięce za ochronę życia w czasie moru i chorobie.
W roku 1780 ogień strawił dwustuletni kościółek, szczęśliwie ocalał obraz Matki Bożej i przykościelna dzwonnica, która na krótko stała się zastępczym kościołem dla wiernych. Nie przetrwał też długo kolejny kościół, którego budowę rozpoczęto w 1809 r., dopiero obecna świątynia wybudowana w latach 1949 – 59 wypełniła oczekiwania parafian i licznych pątników nawiedzających licznie sanktuarium Matki Bożej Okulickiej.
Obraz Matki Bożej Okulickiej jest ikoną wykonaną temperą na sklejonych ze sobą deskach, postaci Maryi i Dzieciątka Jezus okryte są złoconymi szatami. Matka Boża z Okulic słynie jako cudowna Lekarka od dolegliwości wzroku oraz powierniczka sprawy małżeńskich i rodzinnych. Wielowiekowa cześć oddana Maryi w Jej Okulickim Obrazie uwieńczona została aktem koronacji. W 1962 r. na skronie Maryi i Dzieciątka Jezus nałożył korony kardynał Stefan Wyszyński. Powtórnie (gdyż pierwsze zostały skradzione w 1990 r.) zwieńczyły one Maryję w rok później.
Kościół p.w. Narodzenia Najświętszej Marii Panny, jest obiektem murowanym, nawiązującym sylwetką do budowli klasycystycznych. Bryła świątyni nie jest jednorodna w zarysach, od południa wyróżnia się obszernymi arkadami i attyką poddaszy, od strony wschodniej rysuje się zaś trójdzielna fasada zwieńczona krzyżem i zdobiona równie trójdzielnym (piętrowym) portalem wejściowym. Od północy z korpusu nawy wyrasta wysoka wieża dzwonnicy nakryta blaszanym hełmem, mieści trzy dzwony rówieśne samemu kościołowi.
Wnętrze kościoła jest trójnawowe, nawa główna zakończona jest prostokątnym prezbiterium z ołtarzem głównym pośrodku. Konstrukcja nastawy ołtarza jest rokokowa, to tu mieści się Matki Bożej Okulickiej otoczonymi wotami ofiarowanymi przez parafian i pielgrzymów. Pozostałe ołtarze (cztery), jak i większość kościelnych sprzętów pochodzi z poprzedniego kościoła. Malowidła ścienne pochodzą z lat 80-tych XX w., przekazują sceny związane z kultem Matki Bożej Okulickiej. W witrażach okiennych zajęły z kolei miejsce postaci świętych. Prezentując Okulicki kościół trzeba też wspomnieć o mieszczącej się w budynku parafialnym tzw. sali maryjnej, prezentowane są tu figury i obrazy Matki Bożej czczone na różnych kontynentach, ponadto zbiory etnograficzne z okolicy i przedmioty sztuki sakralnej.
W obejściu kościelnym podziwiać natomiast możemy starą, drewnianą dzwonnicę, świadka poprzedniej świątyni oraz pomniki św. Kingi i Jana Pawła II. Biskup, a później kardynał Karol Wojtyła był silnie z kościołem i Matką Bożą Okulicki związany, przyjeżdżał tu prosząc o łaski u Maryi. Przed wejściem w kościelne obejście wznoszą się także figury świętych. Obszerny kościelny dziedziniec mieści ponadto ołtarz polowy otoczony podcieniami arkadowymi ze stacjami Drogi Krzyżowej oraz kapliczki tajemnic różańcowych.
W sanktuarium Matki Bożej w Okulicach odbywają się trzy doroczne odpusty, w okresie uroczystości Zesłania Ducha Św., Narodzenia NMP oraz w dzień św. Józefa.

c.d.n.
Czesław Anioł