Kościoły na Ziemi Bocheńskiej (XII)

Z płaskodennej Niziny Nadwiślańskiej, jej południowego obszaru, wynosi się ponad równinę jak i niską zabudowę rozłożonych tu wiosek po obu stronach Bochni, kilka kościołów. (fot. 1) Cikowice - Damienice – Stanisławice -Gorzków - Krzeczów - Rzezawa

Cikowice
Kościół p.w. św. Antoniego wznoszony w latach 1914 – 1918, był pierwszą świątynią jaka powstała na lewobrzeżnych terenach Raby na skraju Puszczy Niepołomickiej. Na południu linię horyzontu tworzy pas wierzchowin z kulminacja w Grodzisku z kościołami w Chełmie i Łapczycy. Materiałem budowlanym, z którego powstał kościół w Cikowicach jest cegła, pokrycie dachu stanowi zaś dachówka ceramiczna, sprawia to iż jest on jednorodny kolorystycznie i trwały w użytkowaniu. Architekt (A.J. Stapfa) nadał świątyni formę neogotyku rozplanowaną na wzorze krzyża, z tego też powodu dachy nakrywające jej korpus przecinają się kalenicami. Ściany boczne wsparte są przyporami, portale wejściowe kamienne z pozornymi szczytowymi łukami. Wnętrze nakryte jest sklepieniem żebrowym, okna ostrołukowe, wyposażenie wnętrza, a to ołtarze i ambona także nawiązują do pierwowzoru gotyckiego. Z podobnymi rozwiązaniami architektonicznymi spotkaliśmy się już w kościele św. Anny w Łapczycy.
Wizerunek patrona parafii, św. Antoniego Padewskiego zajął miejsce w centrum ołtarza głównego, po jego odsłonięciu zobaczyć można wizerunek Chrystusa Ukrzyżowanego. W bocznych segmentach nastawy ołtarzowej umieszczono wizerunki św.św. Wojciecha i Stanisława, powyżej zajmuje miejsce obraz M.B. Częstochowskiej. Oba ołtarze boczne znajdują się już w obrębie nawy, ołtarz z lewej strony mieści obraz św. Anny z Maryją, ołtarz z prawej strony poświęcony jest natomiast Sercu Pana Jezusa. Niezwykle efektownie prezentują się okienne witraże ze scenami z życia Świętej Rodziny i patrona kościoła, do tej tematyki nawiązują także malowidła ścienne. W obejściu kościelnym zamkniętym metalowym ogrodzeniem, stoi konstrukcja dzwonnicy mieszcząca trzy dzwony, ich imiona to: Maryja, Józef i Antoni. (fot. 2 – 4)

Stanisławice
W drugiej z wiosek należącej do parafii św. Antoniego wybudowano w 1985 r. kościółek filialny, poświęcono go imieniem św. Stanisława. Jest to nawiązanie do legendy, wg. której na tym terenie gościł św. Stanisław ze Szczepanowa. Imię tego świętego stało się już wcześniej mianem samej wioski i wizerunkiem jej herbu. (fot. 5 – 7)

Damienice
W trzeciej z kolei miejscowości parafii Cikowice, a to Damienicach również znajduje się filialny obiekt sakralny, jest to kaplica p.w. św. Maksymiliana Marii Kolbe wzniesiona w 1985 r. Kaplice w Stanisławicach i Damienicach zbudowane są wg. jednego projektu architektonicznego. (fot. 8 – 11)

Gorzków
Mimo, iż Gorzków jest bardzo stara osadą, to wieś nigdy nie posiadała własnego kościoła, pod względem struktur kościelnych należała i należy nadal do parafii w Brzeźnicy. W centrum wsi znajduje się jednak niewielki obiekt sakralny, jest to wzniesiona w 1952 r. kaplica p.w. Niepokalanego Serca Maryi przy Domu Zakonnym sióstr Franciszkanek Misjonarek Maryi. Stanowi z nim architektoniczną całość, wyróżniając się jedynie strzelistą wieżyczką sygnaturki wkomponowana w kalenicę dachu. Na zewnętrznej ścianie prezbiterium zwraca uwagę znacznych rozmiarów malowidło ze sceną Zmartwychwstania Pańskiego. We wnętrzu, niewielka nawa zakończona jest prezbiterium w kształcie prostokątnej absydy z krzyżem, na suficie fresk przedstawiający Wniebowzięcia NMP. (fot. 12 – 14)

Krzeczów
Również Krzeczów doczekała się stosunkowo późno swej własnej świątyni, mimo iż historia tej wsi sięga bardzo odległych czasów. Krzeczów stanowił starostwo, administrujące znaczną królewszczyzną w tym rejonie. Do 18 XII 1990 r. wieś należała do parafii w Rzezawie, budowa kościoła niosącego wezwanie Matki Bożej Nieustającej Pomocy realizowana była w latach 1989 – 1994. Kościół dzięki wyniosłym dachom i wieży charakteryzuje się strzelistą sylwetką i jest wyraźną dominantą okolicy. Kościół nie jest orientowany, usytuowany jest na osi północ – południe. Od zachodu w korpus świątyni wbudowana jest plebania, ten rodzaj architektonicznego powiązania funkcji religijnych z administracją kościelną jest coraz częściej spotykany w nowym sakralnym budownictwie. Wieżyca stanowiąca integralną część kościoła nie jest dzwonnicą, funkcje tą pełni wzniesiona w obejściu kościelnym, samodzielna, oryginalna, trójczłonowa budowla, mieści trzy dzwony.
Wnętrze jest jednonawowe, zamknięte formą trójbocznego prezbiterium, z prawej strony wystając poza obrys budowli znajduje się kaplica poświecona Miłosierdziu Bożemu.
Obrazy zawieszone na ołtarzem stołowym prezentują wizerunki Matki Bożej. Pośrodku M.B. Nieustającej Pomocy, po bokach wizerunki płaskorzeźbione: Zwiastowanie i Narodzenie. Poniżej tabernakulum, a nad nimi Chrystus na krzyżu. Wielobarwne witraże ze scenami z życia Jezusa i Maryi ożywiają pozbawione malowideł wnętrze. (fot. 5 – 9)

Rzezawa
Historia parafii i kościoła w Rzezawie sięga roku 1350, wówczas to król Kazimierz Wielki wystawił dla kościoła w nowo lokowanej wsi akt erekcyjny. Kościół ten był budowla drewnianą i nosił patrocinium Wszystkich Świętych i Trójcy Świętej. W okresie XVII-to wiecznych wojen przewalających się przez Polskę, kościół został spalony. W jego miejsce powstał kolejny, również drewniany co zaważyło także na długości jego służby wiernym, przetrwał do początków XIX w. Kolejną świątynię, ale już murowaną wzniesiono w Rzezawie w latach 1844 – 51, przy poświęceniu nadano jej wezwanie Trójcy Przenajświętszej i św. Leopolda.
Bryle kościoła nadano wygląd klasycystyczny, osadzony na planie krzyża i jednej nawie. Stosunkowo niewysoka wieża z ostrosłupowym hełmem górująca nad dwuspadowym dachem od strony zachodniej, wbudowana jest w korpus budowli. Jest to wieża dzwonna mieszcząca 4 dzwony. Na kalenicy transeptu wznosi się natomiast wieżyczka na sygnaturkę. Główne wejście do kościoła usytuowane jest od zachodu, mieści się w trójczłonowej fasadzie, w partiach zewnętrznych wnęki na figury. Obejście kościelne jest zamknięte ogrodzeniem, w jego ciągu mieści się pięć murowanych kapliczek z figurami pośrodku.
Wnętrze świątyni nakryte jest sklepieniem opartym na półokrągłych łukach o skromnej, delikatnej dekoracji ornamentowej i figuralnej. Wyposażenie kościoła jest barokowe, składają się na niego trzy ołtarze, murowane: chrzcielnica i kropielnica, ponadto dwa wizerunki Chrystusa na krzyżu. W ołtarzu głównym opartym o kończącą nawę ścianę, widnieje obraz Trójcy Świętej wykonany w 1874 r., po bokach figury Apostołów.
(fot. 19 -22)

c.d.n.
Czesław Anioł

**