Kościoły na Ziemi Bocheńskiej (X)

W sąsiedztwie prezentowanych w poprzednim odcinku kościołów w Nowym i Starym Wiśniczu, znajdują się kościoły we wsiach Chronów i Kobyle, które wchodziły niegdyś w obszar wiśnickiej parafii. Chronów przejściowo, a Kobyle do roku 1989. Bliżej zaś Bochni znajduje się kościół w Brzeźnicy. (fot. 0)Brzeźnica – Chronów - Kobyle

**

Chronów – Kościół parafialny p.w. Ducha Świętego** (fot. 1)
Kościół w Chronowie urzeka zarówno swym archaicznym kształtem, jak i położeniem, tak jest od kilku już wieków. Parafia w Chronowie zaistniała w roku 1393 i zapewne powstał wtedy też tam pierwszy kościół. Jan Długosz wspomina o chronowskim kościele, gdy opisywał wydarzenia z XV wieku. Kościół ten wkrótce spłonął, a parafię włączono wówczas do Starego Wiśnicza. Obecna świątynia pochodzi z 1685 r ,.nadano jej wezwanie Ducha Świętego. Kościół jest budowlą drewnianą o konstrukcji zrębowej i mimo iż były to czasy baroku, nawiązuje do tradycyjnych gotyckich kościółków jakich wiele jeszcze spotkać można w Małopolsce. Choć jest to obiekt niewielki, posiada trzy nawy, strop nawy głównej jest kolebkowy (sklepienie pozorne). Nawa główna przechodzi w zwężone prezbiterium zamknięte trójbocznie, od strony północnej dołączono później zakrystię. Wyposażenie wnętrza kościoła posiada cechy baroku, wykonane zostało ono w XVII i XVIII w. W ołtarzu głównym znajduje się okazały obraz ze sceną Zesłania Ducha Świętego, ołtarze boczne, których jest dwa, poświęcone są: w prawej nawie Sercu Pana Jezusa, z lewej zaś strony Matce Bożej Nieustającej Pomocy. Z okresu baroku oprócz ołtarzy pochodzą też chrzcielnica i organy. Polichromia ścian i sufitu została wykonana dużo później, bo w 1930 r. W kościele znajduje się kaplica grobowa Andrzeja Kozickiego, a w niej obraz przedstawiający męczeństwo św. Kryspina i Kryspiniana pochodzący z lat 1520 – 30, wykonany przez mistrza z Szyku. Kościół z zewnątrz jest oszalowany deskami, a dach posiada pokrycie gontem. Z kalenicy dachu wyrastają dwie smukłe wieżyczki, obie obite blachą, mniejsza z nich jest kościelną sygnaturką. Po zewnętrznej stronie kościoła, na ścianie prezbiterium znajdują się epitafia rodziny Jastrzębskich herbu Ślepowron oraz kaplica Ogrojca. Obok kościółka, po południowej stronie, stoi wieża dzwonnicy wbudowana w palisadę ogrodzenia, w niej trzy spiżowe dzwony, jest to obiekt XX-to wieczny (1960 r.). W 1980 r. wykonane zostało ogrodzenie kościoła z kamienną bramą nakrytą gontowym daszkiem. W słupie bramy wita wiernych zdążających do świątyni, kamienna figurka Chrystusa Frasobliwego(rzeźba wykonana w 1997 r.).Warto zwrócić uwagę na stojącą już poza ogrodzeniem, starą kapliczkę z figurą św. Jana Chrzciciela.

Chronów – Kościół pomocniczy p.w. Miłosierdzia Bożego (fot. 8, 9)
Powyżej kościoła Ducha Świętego postawiono pod koniec XX w. (1989 r.) obszerną kaplicę - kościół pomocniczy p.w. Bożego Miłosierdzia. Jest to fundacja mieszkających za granicą Stefana Nabielca, jego siostry i braci, budowę wsparli też pozostali parafianie z Chronowa. Jest to jednonawowe pomieszczenie z wielobocznie wykształconym prezbiterium, w którym wisi obraz Jezusa Miłosiernego. Okna przeszklone są witrażami. Nabożeństwa w tym kościele odbywają się tylko okresowo, parter obiektu wykorzystywany jest na plebanię i kancelarię parafialną.

Kobyle – kościół parafialny p.w. Matki Bożej Fatimskiej (fot. 10)
Z Chronowem sąsiaduje od północy stara i rozległa wieś Kobyle. Przynależała od zawsze do parafii w Starym Wiśniczu. Wraz z powiększaniem się ilości wiernych zaistniała konieczność wybudowania we wsi kościoła i utworzenia własnej parafii. Budowa świątyni w Kobylu trwała 3 lata (1989 – 92), kościół zyskał patrocinium Matki Bożej Fatimskiej. Kościół posiada prostą i funkcjonalną bryłę z charakterystyczną (od strony wschodniej) otwartą wieżycą dzwonnicy, w której zawisły trzy dzwony. W przewężonym w stosunku do nawy prezbiterium, prezentuje się okazałe malowidło zastępujące tradycyjną nastawę ołtarzową. Jest to scena objawienia się Matki Bożej w Fatimie, pośrodku malowidła znajduje się wizerunek Matki Bożej Fatimskiej. Ściany boczne kościoła wypełniają płaskorzeźbione stacje Drogi Krzyżowej. Od strony północnej przylega do nawy kaplica Bożego Miłosierdzia. Położony w płytkiej, a szerokiej dolinie Leksandrówki kościół, jest dobrze widoczny w obszarze wsi.
Brzeźnica – Kościół parafialny p.w. Św. Stanisława (fot. 11 – 15)

Dzieje parafii w Brzeźnicy i samego kościoła są bardzo wczesne, pisano o nich już w pierwszej połowie XIII w., a tradycja ustna wywodzi pierwszy kościół jeszcze z lat 70-tych XI w. Długosz wspomina o kościele w Brzeźnicy w XV w., byłby więc to zapewne drugi, kolejny obiekt sakralny. Zachowany do dzisiaj kościół wzniesiono w 1632 r., jest to obiekt orientowany, wybudowany na zrąb z bali drewnianych i pokryty deskami, jego bryła nawiązuje do innych tradycyjnych kościołów tego obszaru wznoszonych w stylu późnego gotyku. Kościół wznosi się na jednym z garbów w centralnych partiach wsi i wraz z dzwonnicą tworzy znaczący element architektoniczny i krajobrazowy tej bardzo starej wiekowo osady, posiadającej także w swej historii również prawa miejskie.

Do prezbiterium wykształconego trójbocznie została w XIX w. dobudowana zakrystia, od nawy oddzielone jest przegrodą, zamkniętą od góry łukiem, wspierają się na niej dwa boczne ołtarze. Do nawy, nieco wydłużonej w stosunku do stanu pierwotnego, dobudowano dwie kruchty. Wnętrze kościoła nakryte jest stropem płaskim, jego powierzchnia, jak również ścian bocznych pokryta jest polichromią wykonaną pod sam koniec XIX w., są w niej motywy figuralne i ornamentalne. Malowidła są niezwykle bogate, warto zwrócić szczególną uwagę na scenę Ostatniej Wieczerzy widniejącą na suficie nawy, która przedstawiona została tu bardzo dynamicznie. Ołtarze i pozostałe przestrzenne elementy wyposażenia są barokowe, oryginalnie wykształcony jest ołtarz główny będący dziełem Piotra Korneckiego, z wprawionym pośrodku obrazem św. Stanisława. Święty Biskup Męczennik jest patronem kościoła, to właśnie jemu przypisuje się święcenie pierwszej świątyni we wsi.
Odmiennie niż wiele innych kościołów pochodzących z tego okresu, rozwiązana jest konstrukcja dachów. Nawę pokrywa dach dwuspadowy zwieńczony na kalenicy wieżyczką sygnaturki, zaś prezbiterium pokryte jest dachem obniżonym w stosunku do nawy, samodzielnym, wykończonym półkoliście w nawiązaniu do kształtu tej części kościoła. Pokryciem obu części dachu kościoła jest blacha.
W obejściu kościoła,
od strony zachodniej wznosi się nieco młodsza od samego kościoła dzwonnica. Jest to konstrukcja słupowa obudowana deskami o ledwie co zaznaczonych obrysach izbicy, którą nakrywa dach typu namiotowego.

P.S. Prezbiterium poddane zostało ostatnio renowacji.
c.d.n.
Czesław Anioł