Unia Lubelska Jana Matejki – gdzie jej szukać?

Muzeum Narodowe w Lublinie ma swą siedzibę we wnętrzach lubelskiego zamku. Zamku który swymi korzeniami sięga XII w. i czasów Kazimierza Odnowiciela. To ten monarcha wzniósł wówczas na wzgórzu gród w miejscu gdzie obecnie stoi zamek. Niedługo potem powstała, zachowana do dziś, baszta romańska - murowana wieża obronno-rezydencjonalna tzw. donżon czy stołp. Wieża utwierdziła lokalizację średniowiecznego założenia i dała początek murowanej zabudowie przyszłego zamku.

Murowany i ufortyfikowany zamek wzniósł wiek później Kazimierz Wielki. Wówczas też, najprawdopodobniej, powstał gotycki kościół zamkowy pod wezwaniem Trójcy Świętej, który pełnił funkcję kaplicy królewskiej. Z fundacji Władysława Jagiełły gotyckie wnętrza kaplicy pokryto malowidłami bizantyńsko-ruskimi zachowanymi do dziś i stanowiącymi wybitny zabytek w skali międzynarodowej. Zygmunt Stary natomiast zapoczątkował przebudowę zamku na okazałą rezydencję królewską gdzie podpisano akt unii polsko-litewskiej – unię lubelską.

Zamek jednak nie zachował się do obecnych czasów. W XVII wieku, w wyniku wojen uległ zniszczeniu. Ocalały jedynie najstarsze budowle – kaplica i donżon. W latach 1824-1826, z inicjatywy S. Staszica i wg projektu S. Stompfa, wzniesiono na wzgórzu nową budowlę w stylu neogotyku angielskiego, przeznaczoną na więzienie kryminalne Królestwa Kongresowego, które funkcjonowało tu przez 128 lat.

Obecnie zamek jest siedzibą Muzeum Narodowego, którego kolekcje i zbiory gromadzone są od 1914 roku. Liczą one ponad 175 tysięcy eksponatów, które pochodzą z wielu dziedzin kultury i sztuki – począwszy od archeologii, przez militaria, numizmaty, rzemiosło artystyczne, sztukę ludową, aż po malarstwo i sztukę współczesną. Jest to muzeum wielodziałowe, które reprezentuje zarówno narodowe, jak i europejskie dziedzictwo, ze szczególnym uwzględnieniem regionalnej spuścizny kulturowej.

Jego najważniejsze ekspozycje to „Malarstwo Europejskie i Sztuka Zdobnicza XVI-XIX w.” gdzie znajduje się 40 obrazów holenderskich, flamandzkich, włoskich, czy francuskich. Chlubą ekspozycji jest "Piłat umywający ręce" Hendricka ter Brugghena, wybitnego malarza holenderskiego. Galeria Malarstwa Cerkiewnego prezentuje ikony i obrazy cerkiewne Lubelszczyzny. Wystawa "Historia Uzbrojenia i Malarstwo Batalistyczne" ukazuje rozwój uzbrojenia i wyposażenia wojskowego na przestrzeni dziejów oraz ukazuje najważniejsze bitwy stoczone przez Polaków na Lubelszczyźnie. Można również podziwiać obrazy w Galerii Malarstwa Polskiego XIX-XX wieku gdzie znajduje się ok. 150 obrazów przedstawiających panoramę malarstwa polskiego od początku XIX do połowy XX wieku. Znajdziemy tu wielu wybitnych artystów m.in dzieła Olgi Boznańskiej, Józefa Brandta, Józefa Chełmońskiego, Jana Cybisa, Wojciecha Gersona, braci Gierymskich, Juliusza i Wojciecha Kossaków, Jacka i Rafała Malczewskich, Tadeusza Makowskiego, Piotra Michałowskiego, Józefa Pankiewicza, Ferdynanda Ruszczyca, Jana Stanisławskiego, Andrzeja Wróblewskiego, Stanisława Wyspiańskiego czy Eugeniusza Zaka. Punktem centralnym galerii jest obraz Jana Matejki - Unia Lubelska.

Foto: Paweł Wieciech

Muzuem Narodowe w Lublinie