Na Podgórzu Bocheńskim
Pod względem wizualnym (szczególnie z uwagi na wysokość), Podgórze Bocheńskie trudno kojarzyć z płaskodenną Kotliną Sandomierską, mimo iż jest jego częścią. Z kolei obszar ten jest trudny do rozróżnienia od graniczącego z nim od południa obszarem Karpat, zrasta się z nim bez mała.
Rzut oka na Podgórze Bocheńskie
Wskutek przesunięcia i spiętrzenia zalegających w tym rejonie utworów mioceńskich powstał pas wzgórz ciągnący się wzdłuż brzeżnej strefy Karpat, w ich części zwanej Pogórzem Wiśnickim, to właśnie jest Podgórze Bocheńskie. Podgórze Bocheńskie scharakteryzować można pokrótce jako ciągi równoleżnikowo biegnących wzgórz o wysokości 260 – 300 m npm. Utwory mioceńskie, a w nich między innymi sól, spoczywają stosunkowo płytko, a gips nawet wynurza się na powierzchnię. Zewnętrzną warstwę stanowią w tym rejonie osady czwartorzędowe, aluwialne oraz płaty lessu, co skutkuje łagodną rzeźbą terenu i stosunkowo głębokimi wcięciami w podłoże potoków tu płynących czy lokalnych dróg, tzw. holwegów. W północnej strefie Podgórza Bocheńskiego, przebiega pas wyniosłych w stosunku do Niziny Nadwiślańskiej wzniesień, rozpoczyna go Grodzisko (268 m) wznoszące się nad zakolem Raby w Chełmie, poprzez górne partie Moszczenicy i Łapczycy pas wyniosłych wierzchowin dociera do Bochni i dalej na Uzbornię oraz Gorzków i Łazy tu tracą one wysokość (wyjątek góra Kopalina 283 m) na korzyść rozległości. To na wzniesieniach Podgórza Bocheńskiego rozłożyło się miasto Bochnia sięgając w Kurowie i Dołuszycach granic Pogórza Wiśnickiego. Strefa ta jest obszarem już od bardzo dawno intensywnie zasiedlonym.
Na Górnym Gościńcu
Od Chełmu ciągiem wierzchowin biegnie stary handlowy szlak zwany „Via Reggiae Antiqua”, a w bliższych nam czasach „Górnym Gościńcem”. We wczesnym średniowieczu, a nawet znacznie wcześniej, w obszarze owych wzgórz rozwinęło się pierwsze osadnictwo i zbudowano grody obronne, była to osada w Chełmie i Łapczcy. Podstawą ich rozwoju były źródła solankowe i żyzne gleby lessowe tego rejonu. Ten dawny trakt handlowy stał się współcześnie, niezmiernie atrakcyjnym szlakiem turystycznym (szczególnie dla turystyki rowerowej), zarówno ze względu na dziedzictwo kulturowe tego ciągu, jak i rozległość widoków na północ i południe; czyni to z niego strefę prezentacji krajobrazów bocheńszczyzny. Ta właśnie droga i panoramy widokowe wokół się rozciągające, stają się przestrzenią niniejszej prezentacji.
W kierunku północnym rozpościera się rozległa przestrzeń Niziny Nadwiślańskiej jawiąca się dwoma barwami, ciemniejszą stanowi obszar Puszczy Niepołomickiej, zaś w jaśniejszych kolorach prezentują się łąki i pola uprawne. Równie obszerny jest widok na południe, gdzie odsłania się równoleżnikowy ciąg wymienionych już wcześniej krain geograficznych. A więc południowa strefa Podgórza Bocheńskiego, wyrastające pod niego Pogórze Wiśnickie ograniczone od południa wyspowymi, a masywnymi wzniesieniami Beskidów, spoza których wyrasta niekiedy zębata grań Tatr. We wschodniej i południowo-wschodniej części Podgórza Bocheńskiego jak już wspomniano, garby są bardziej rozległe, przeważa krajobraz rolniczy bazujący na płatach żyznych gleb lessowych. Skały te wyjątkowo podatne są na erozję, toteż na skłonach tutejszych wzgórz, zwłaszcza w Gorzkowie i Kurowie powstały w powłokach lessowych malownicze krajobrazowo wąwozy.
Czesław Anioł
